“Natuurlijk Limburg 20 jaar”

“Natuurlijk Limburg 20 jaar” is de serietitel van de nieuwe 15- delige tv. serie van regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten-Bannier.

Eerste uitzending voor L1, 10 september2000 .....20 jaar later: september 2019

https://limburg.bbvms.com/view/L1_video/3419659.html

Van 1968 tot 1999 maakte filmmaker Maurice Nijsten zo’n 300 documentaires over natuur en culturele onderwerpen voor de landelijke televisie, met name voor de KRO.
Op 10 september 2000 was de eerste uitzending van “Natuurlijk Limburg”” op L1 televisie en de serie is al aardig op weg naar de driehonderdste aflevering. Zoals bekend maakt Maurice ook veel andere documentaires voor L1 over culturele onderwerpen. In de reeks uitzendingen “Natuurlijk Limburg 20 jaar”kijken we samen met presentator Edmond Staal (presentator vanaf 2008) van Stichting het Limburgs Landschap naar het heden, het verleden of naar de toekomst wat betreft landschap, natuur en/ of cultureel erfgoed.
In iedere aflevering kijken we naar hoe het was en hoe door aankoop en uitgekiend beheer het landschap en de omgeving reageert. Ook komen er in meerdere afleveringen een archeoloog, een landschapshistoricus en of een historisch geograaf van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap aan het woord en brengen we geregeld een bezoek aan het Limburgs Museum in Venlo. Interessante vondsten in en verhalen over de landschappen in Limburg krijgen hierbij extra aandacht.

https://limburg.bbvms.com/view/L1_video/3488192.html

6 oktober 2019 Natuurlijk Limburg 20 jaar
13 oktober 2019 Miljoenenlijn en natuur
20 oktober 2019 Weerterbos, natuur verbonden
27 oktober 2019 Mergelgroeves, natuur verbonden
3 november 2019 Zuidelijke Maasduinen, natuur verbonden
10 november 2019 Zuidelijk Geuldal, natuur en historie
17 november 2019 Groote heide, natuur en historie
24 november 2019 Frankenhofmolen, monument en natuur
1 december 2019 Watermolens en beekdalen
8 december 2019 Beneden Geuldal, natuur en historie
15 december 2019 Beneden Geuldal, natuur en historie
22 december 2019 Hoogcruts, monument en natuur
29 december 2019 Water bepaalt landschap, flora en fauna
5 januari 2020 Watermolens, natuur en techniek
12 januari 2020 Over landschap en grenzen

De uitzendingen op L1 tv zijn zondag om 10:00, 12:00, 15:00, 17:00, 19:00 en 21:00 uur en maandag om 16.30 uur
*************************
"Natuurlijk Limburg 2018" op L1 iv

 23 september 2018 t/m 30 december 2018

Zie ook: https://l1.nl/natuurlijk-limburg

30 december 2018   
Afl. 15: Oorlogssporen en vestingstad

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Vandaag blijven we in Maastricht en omgeving. Maastricht is een van de oudste vestingsteden van Nederland. Maar ook op het gebied van natuur heeft Maastricht veel te bieden. Voor kasteel Neercane staat een grenspaal. Landschapshistoricus Maurice Paulissen vertelt over de Belgische opstand van 1830, waarin Maastricht een belangrijke rol speelde. Zowel de Belgen als de Nederlanders wilden controle over Maastricht. De Nederlanders zijn er onder  bevelhebber Dibbits in geslaagd Maastricht te behouden. Kasteel Neercanne is het enige uit mergel opgetrokken terrassenkasteel in ons land. En achter het kasteel ligt op de helling het Cannerbos. Fraaie bezittingen van Stichting het Limburgs Landschap.
Met archeoloog Rob Paulussen zijn we op het oudste punt van Maastricht,  het Onze Lieve Vrouweplein. Rond het jaar 0 is daar de bewoning al begonnen. In de 4^e eeuw na Christus is daar een Romeins fort aangelegd.  Het meeste ligt onder de grond maar bij de  Onze Lieve Vrouwe basiliek zien we hoekstenen die afkomstig zijn van het oude fort. Met archeoloog Rob lopen we naar de Maas en zien we de Servaasbrug. Rob legt uit dat de Servaasbrug niet de oudste brug is maar de voorloper van de Middeleeuwse brug. De Servaasbrug dateert uit de 13^e eeuw. Aan de Oostkant van de Maas onder Maastricht ligt de grootste grindplas van Zuid-Limburg: De Pietersplas, met een oppervlakte van zo’n 141 ha.
Landschapshistoricus Maurice gaat met Edmond naar Fort St Pieter. Aanleiding tot de bouw van het fort was in 1673 de belegering door de zonnekoning. Die bestookte vanaf de St Pietersberg de stad Maastricht. Om te  voorkomen dat het nog eens gebeurde werd in 1702 opdracht gegeven om een fort te bouwen.
In het Limburgs museum laat conservator Benoit Mater ons schilderijen zien die gemaakt zijn over de belegering van Maastricht.
De Sint Pietersberg heeft veel te bieden, ook op het gebied van flora. Natuurmonumenten zorgt hier met een goed beheer voor kalkgraslanden en zo zien we de bloemenrijkdom die daar thuishoort. Landschapshistoricus Maurice vertelt dat het landschap rondom Maastricht ook voor de verdediging van cruciaal belang is geweest. Het jaar 1579 is heel belangrijk geweest voor de stad Maastricht en voor de geschiedenis van Limburg.
De Hoge en Lage Fronten zijn een deel van de vestingwerken van Maastricht.
In ons land komt van nature de muurhagedis alleen voor op deze vestingwerken. Echt uniek dus. In 2012 is door defensie de Navo-bunker in de Cannerberg overgedragen aan Stichting het Limburgs Landschap.

We zien in deze aflevering o.a. steenmarter, kauw, torenvalk, hazelworm, muurhagedis, torenvalk en buizerd..

*************************************************************

23 december  2018
Afl. 14 Reizen door het landschap

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap.
Met Landschapshistoricus Maurice Paulissen gaan we naar het Miljoenenlijntje, dat  werd in 1925 aangelegd voor kolentransport van Schaesberg naar Simpelveld. De aanleg was héél duur, vandaar de naam. De stoomtrein die wij het miljoenenlijntje noemen is de oude lijn van Aken naar Maastricht, die een gedeelte over dat spoor loopt. Daarom heeft men deze naam behouden. De lijn loopt langs landgoed Goedenraad. Het landgoed is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap en bestaat uit een kasteel, een kasteelboerderij met omliggende graslanden, een kasteeltuin en een loofbos. Niet alleen de mens reist door het landschap. Heggen kun je voor veel diersoorten beschouwen als verbindingswegen in het landschap.
En van landgoed Goedenraad verplaatsen we ons naar Houthem. Bij Chateau St. Gerlach bevindt zich het natuurontwikkelingsgebied Ingendael en het hellingbos Bergse Heide, beide in bezit bij Stichting het Limburgs Landschap. Lopend door Ingendael zien we een rij bomen langs een bekende weg met een rijk historisch verleden. Archeoloog Rob vertelt hier over de via Belgica, een oude Romeinse weg. We reizen verder door het landschap en wel van Ingendael naar Wahlwiller. Edmond en landschapshistoricus Maurice lopen daar over een historische weg: een kinkenweg. Dat waren  wegen in Zuid- Limburg en aangrenzende regio's die van de 17e tot de 19e eeuw gebruikt werd voor transport van graan en/of steenkool met lastdieren. . Vanaf deze weg in Wahlwiller kun je genieten van een mooi panorama. En dan gaan we weer verder met reizen door het landschap op zoek naar historisch interessante wegen. In het Limburgs museum legt  conservator Benoît Mater uit dat de Maas de oudste Romeinse weg is. Ze toont ons resten van een Romeinse brug in Maastricht en een Romeinse brug in Cuijck. Archeoloog Rob neemt ons mee naar Graetheide , waarbij o.a. een wegkruis herinnert aan een 18^e eeuwse Maasbaan. Een handelsweg, vanaf de Maas bij Berg en Urmond richting Keulen. En natuurlijk bezoeken we in deze uitzending ook de Napoleonsbaan. In de eerste helft van de 20^e eeuw was er een tramlijn van Maastricht naar Vaals.  We bezoeken een tunneltje, een van de weinige stille getuigen van die tramlijn, als herinnering nog duidelijk te zien in het landschap.
We gingen ook nog even kijken in Gennep in Noord-Limburg naar het Duits-lijntje, de spoorlijn van Wesel naar Boxtel. De lijn werd in 1950 uit gebruik genomen.

We zien in deze aflevering o.a.vos, das, egel, groenling,  grauwe vliegenvanger, kleine vos vlinder en steenuil. 

16  december  2018
Afl. 13  Ontginning van het landschap 

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap.
Het Limburgs Landschap zoals we dat nu kennen heeft haar gezicht vooral gekregen door de invloed van de mens. Overal hebben mensen gekapt, gegraven, gemaaid of geplagd. Eigenlijk kunnen we nergens in Limburg spreken van een echt natuurlandschap, want ook de gebieden die we natuur noemen zijn beïnvloed door de mens. Landschapshistoricus Maurice Paulissen neemt ons mee naar St. Geertruid. Een voorbeeld hoe de ontginningen vanaf ongeveer het jaar 1000 zijn verlopen. Archeoloog Rob Paulussen legt in Thorn uit dat het witte stadje een belangrijke rol speelde in de ontginningsgeschiedenis van Midden-Limburg. Vanuit Wessem is men het land gaan ontginnen.Op zoek naar een voorbeeld van jonge heide- ontginningen tot landbouwgrond verplaatsen we ons naar de omgeving van Nederweert. Daar vonden de ontginningen plaats vanaf 1900 tot in de jaren dertig. Archeoloog Rob neemt ons mee naar het Wijffelterbroek bij Weert. Onder het metersdikke stuifzand vond men hier afdrukken van hoefijzers uit de Middeleeuwen. In Noord-Limburg, tussen Wellerlooi en Arcen, ligt landgoed de Hamert. De hoefijzervormige paraboolduinen zijn kenmerkend voor het Nationaal Park de Maasduinen. Het had niet veel gescheeld of de Hamert was ten prooi gevallen aan ontginning. Edmond Staal legt uit dat dit fraai natuurgebied met allerlei acties werd gered door Stichting het Limburgs Landschap. In het Limburgs Museum maakt conservator Benoît Mater duidelijk dat 7000 jaar geleden de Bandkeramiekers in het Geleenbeekdal de eerste boeren waren. Ze kapten hier bos en de vrijgekomen grond was bestemd voor de landbouw. Met landschapshistoricus Maurice bezoeken we Heihoven. Dat is een buurtschap bij Heerlerheide met een aparte ontginningsgeschiedenis. Aansluitend bezoeken we het Ransdalerveld. Dat bestaat uit akkers en weilanden in een licht glooiend landschap. Het gebied dankt zijn naam aan het dorp Ransdaal. In 1959 begon hier de eerste ruilverkaveling in Limburg. Heggen en houtwallen werden gesloopt, men wilde grootschalige landerijen. Landschappelijk gezien een aderlating, maar economisch bekeken begrijpelijk in die jaren. Tijden en inzichten veranderen. Bij de huidige waardering voor kleine landschapselementen worden zelfs gratis hoogstambomen verstrekt. Ook heggen werden massaal gerooid. Maar gelukkig worden heggen en hagen weer aangeplant. En dat is goed voor de diversiteitZoals we zagen heeft het Limburgs Landschap zoals we het nu kennen haar gezicht vooral gekregen door de invloed van de mens. Ook de gebieden die we natuur noemen, zijn beïnvloed door de mens.

We zien in deze aflevering o.a havik, das, steenuil, kauwtje, ekster, hermelijn, kruisspin en torenvalk. 

****************************************************************

9 december  2018
Afl. 12, Maas als levensader

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap.
Het Julianakanaal begint ten noorden van Maastricht als aftakking van de Maas en eindigt bij Maasbracht. Daar stroomt het water weer terug in de Maas. In 1925 begon de aanleg en in 1935 werd het kanaal geopend. Het Julianakanaal heeft een lengte van 36 km en een breedte van 60 meter.
Bij de stuw van Borgharen begint het Julianakanaal. Landschapshistoricus Maurice Paulissen vertelt over de historie ervan. Het dorp Elsloo is door het oprukken van de Maas en door de aanleg van het Julianakanaal verplaatst. In de Maas ziet men  bij laag water nog restanten van de voormalige burcht. Niet echt indrukwekkend, maar toch cultureel erfgoed. Het huidige kasteel Elsloo zijn de bedrijfsgebouwen van het oude.
Archeoloog Rob Paulussen vertelt over de historie van Elsloo in de 16^e en 17^e eeuw. Het echte oude Elsloo lag beneden in het dal, de Maas had zich ingesneden in het landschap. De oude Maasdijk is bij het graven van het Julianakanaal afgebroken. In het Limburgs museum in Venlo laat Benoît Mater ons de schep zien waarmee prinses Juliana de eerste spade in de grond zette bij de aanvang van het graven van het Julianakanaal.
Achter het huidige kasteel Elsloo ligt een prachtig hellingbos met vele bronbeekjes, het Elsloër en het Bunderbos. In 2014 heeft de gemeente Stein het landgoed Elsloo met het bijbehorende kasteel en omliggend bosgebied overgedragen aan Stichting het Limburgs Landschap.
En de donkere kant van zo’n regenrivier is extreem hoog water. Allerlei maatregelen volgden bij de hoogwaterbeveiliging zoals nooddijken en kades. Een van die ingrepen is ook de aanleg van nevengeulen zoals bijvoorbeeld in 2011 in Venlo bij de Raaijweide. De aanleg van een grote nevengeul naast de Maas. Die geul zorgt niet alleen voor extra beveiliging bij hoogwater. De aanleg van nevengeulen spelen namelijk een belangrijke rol in het ecologisch herstel van de rivier. Al gauw zijn de eerste resultaten van de op gang gekomen natuurontwikkeling te zien. Ook in het natuurgebied de Kleine Weerd bij het Provinciehuis in Maastricht werd een nevengeul naast de Maas gerealiseerd. In het Limburgs museum laat Benoît Mater ons middels een maquette zien  op welke wijze de Romeinen te werk gingen bij het technisch realiseren van een brug. Ook al in die tijd: een mooi staaltje van technisch vernuft door de Romeinen.
Met landschapshistoricus Maurice zijn we In Heyen in Noord-Limburg waar een scherpe bocht uit de Maas werd gehaald. Maurice vertelt aan Edmond waarom dit moest gebeuren.

We zien in deze aflevering o.a. havik, grote bonte specht, ree, oeverzwaluw, meerkoet en fuut.

**************************************************************

2 december  2018
Afl. 11, Natte winning rond Maasplassen

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap.
We beginnen deze aflevering van Natuurlijk Limburg in Midden-Limburg bij de Maasplassen. Om de omvang van de Maasplassen in Midden-Limburg goed te kunnen overzien gaan we ze bekijken van grote hoogte. Ten zuid-westen van het dorp Ool ligt de door grindwinning ontstane Oolderplas. Tijdens de baggerwerkzaamheden zijn er archeologische vondsten gedaan. Onder andere het zilveren zwaard (het Vikingen zwaard) van Wessem is een belangrijke vondst. Helaas is er ook veel  verloren gegaan bij het baggeren . Archeoloog Rob Paulussen legt uit  dat men in latere jaren magneten aan de zijkanten van de baggermolen heeft geplaatst om zo ijzeren voorwerpen te ontdekken. In het Limburgs museum in Venlo laat conservator Benoit Mater ons een zwaard uit de bronstijd zien, dat gevonden is in Ool .  Ook zijn er andere vondsten in het museum te zien, die zijn gevonden bij natte winning.  Zoals een fraaie combinatie van voorwerpen die werden geofferd aan de Goden.
Het schiereiland Isabelle Greend is gelegen tussen de Maas en de Oolderplas. Nieuwe natuur in het Midden-Limburgse Maasplassengebied.
We volgen de Maas nu ter hoogte van Neer. Wat de natte winning betreft zijn hier veranderingen ontstaan en dat heeft een natuurlijke oorzaak. Tijd om even rond te kijken met landschaphistoricus Maurice Paulissen. De Roerdalslenk, een breuk in de aardkost, die begrenst hier het gebied. Het Maasdal wordt naar het noorden smaller, de grindgaten houden hier op.
Aan de andere kant van de Maas, bij Asselt, bevindt zich een oud laat middeleeuws kerkje.  Archeoloog Rob wijst op de Maaskeien en oude Romeinse dakpannen in de muur die zijn gebruikt bij de bouw ervan.
We gaan naar het zuiden. Aan de oostkant van de Maas onder Maastricht ligt de grootste grindplas van Zuid-Limburg. De Pietersplas heeft ook hier een dubbele functie. Recreatie en natuurgebied. De recreanten in de zomer verstoren immers geen watervogels in de winter.
Landschapshistoricus Maurice legt uit dat al lang geen toestemming meer wordt gegeven om zulke diepe grindgaten te graven en uiteraard kunnen we de klok helaas niet terug draaien. Maurice neemt ons mee naar Itteren waar nu een nieuwe vorm van grindwinning wordt toegepast. Er wordt nu wel rekening gehouden met de natuur. Een combinatie van beveiliging tegen hoogwater en natuurontwikkeling.

We zien in deze aflevering o.a. fuut, koninginnepage, buizerd, Konickpaarden, snoek, oeverzwaluw en blauwe reiger.

************************************************************

25 november  2018  
 Afl. 10: Over stuwwal en stuifduin

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap.
In het uiterste puntje van Noord-Limburg ligt een fraai stuwwallen-landschap. De St. Jansberg en de Mookerheide. In de laatste ijstijden vormden gletsjers dit bijzondere landschap. De bronbeekjes van de St. Jansberg lopen langs de steile flanken het Maasdal in. De Bovenste Plasmolen is hier een Rijksmonument en is als watermolen in bedrijf. De Mookerheide is een droog heideterrein, omgeven door bos. Een open landschap met struikheide en verspreid staande vliegdennen, dat is kenmerkend voor een heidegebied. Archeoloog Paulussen heeft een aantal stenen werktuigen meegenomen en laat ons aspecten zien van de evolutie van de mens. De ontwikkeling van stenen vuistbijlen tot uit vuursteen geslepen messen.
We blijven in Noord-Limburg en wel bij de rivier de Niers in de buurt van Gennep. Landschapshistoricus Paulissen heeft hier een mooi verhaal en dat zal veel mensen verbazen. Hij legt uit dat het Niersdal vroeger het Rijndal was. Het Noord-Oostelijk deel van het Maasduinengebied wordt gevormd door de Eckeltse bergen. Sinds 1972 is dit gebied in bezit van Stichting het Limburgs Landschap. Op de Eckeltse bergen is het stuifduinenlandschap uitstekend te zien. Archeoloog Rob legt uit hoe het landschap er in de ijstijd eruit zag. Met behulp van pollenonderzoek kan men aantonen welke vegetatie er in de historie groeide. Landschapshistoricus Maurice geeft uitleg over het ontstaan van paraboolduinen in de ijstijd.
We bezoeken ook cultureel erfgoed zoals de kasteelruïne Bleijenbeek in Afferden. Hier krijgen we uitleg waarom er op deze plaats een kasteel werd gebouwd. Kasteel Bleijenbeek werd in februari 1945 door een bombardement van de Engelse RAF verwoest. Het is nu kasteelruïne Bleijenbeek. De gelijknamige stichting zorgde voor consolidatie van dit cultureel erfgoed, dat in 2016 werd opgeleverd. Stichting het Limburgs Landschap speelt hierbij ook een belangrijke rol. In het Limburgs museum laat conservator Benoît Mater maquettes zien over de bouwhistorie van Bleijenbeek en ze toont ons ook vondsten die er zijn gedaan.
Bij het Reindersmeer werd ruim 30 jaar beton- en metselzand gewonnen. Door het werk van de ontzanders ontstond een kunstmatig natuurvriendelijk ingericht meer. In  het bezoekerscentrum van Stichting Het Limburgs Landschap bij het Reindersmeer komen we o.a. meer aan de weet waar Rijn en Maas stroomden in een geologisch ver verleden.

We zien in deze aflevering o.a.vliegend hert, bunzing, kievit, boompieper, gladde slang, geoorde fuut en hazelworm.

***************************************************************

18 november  2018
Afl. 9 : Beeldhouwen door de Roer

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Vandaag zijn we in Midden- Limburg en volgen daarbij  het Roerdal. Het Leropperveld is een uitgestrekt  glooiend landschap waar de Roer door meandert. Het agrarisch gebied met hier en daar bebossing treffen we aan in de omgeving vanj St. Odiliënberg. De Turfkoelen is een ven in een oude Roermeander ten oosten van Herkenbosch. Dit natuurgebied met vennen en bebossing is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap en is vrij toegankelijk op wegen en paden.
Het Roerdal is uiteraard een lager gelegen gebied waarin de Roer fraai meandert. Een glooiend en afwisselend landschap met akkers, weilanden, houtwallen en kleine bossen. De Roer heeft een groot deel van het landschap in Midden- Limburg gevormd. Landschapshistoricus Maurice geeft hierbij verdere uitleg en geeft aan dat er meerdere mogelijkheden zijn die betrekking hebben op de naamgeving van Roermond.  Langs de Roer zijn belangrijke bandkeramische vondsten gedaan. Archeoloog Rob Paulussen vertelt over de belangrijke functie van de Roer in die tijd. Het vee vanuit de Zuid-Limburgse plateaus werd door bandkeramische veehouders ook wel naar deze streek gedreven om er te grazen. De rivier leverde niet alleen drinkwater, maar was ook belangrijk  als we denken aan de visvangst.
 Het Leropperveld kent een rijke geschiedenis. Dat blijkt uit de vuurstenen werktuigen die er gevonden zijn. Rond boerderij de Mortelshof ligt een grote oppervlakte natuurlijk beheerde akkers. De fraaie notenlaan werd in de tweede wereldoorlog gekapt. Landschapshistoricus Maurice geeft de verklaring. H et notenhout werd gebruikt om er geweerkolven van te maken. Stichting Het Limburgs Landschap heeft zo’n tien jaar geleden op dezelfde plaats  nieuwe notenbomen geplant. En al duurt het nog jaren voordat de bomen van de notenlaan weer majestueuze bomen zijn, het begin is er. Ook dit is herstel van cultureel erfgoed .
Met de Roer mee arriveren we hier in St. Odiliënberg, met in de verte boven op een heuvel al zichtbaar de bekende basiliek. De basiliek kent een rijke geschiedenis. In het Limburgs museum in Venlo laat conservator Benoît Mater ons een gouden reliek zien die  gevonden is in het zand bij de basiliek na het bombardement in 1945. We zien ook een Romeins altaar dat werd hergebruikt in de 8^e en 9^e eeuw als bouwmateriaal.
Het Roerdal, een mix van natuur, cultuur en historie. Meer dan de moeite waard.

We zien in deze aflevering o.a. oeverzwaluw, vos, bruine kikker, torenvalk, fazant en heggenmus.

****************************************************************

11 november  2018
Afl. 8 : Eeuwenoud mijnbouwlandschap

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. We zijn vandaag in Zuid- Limburg in de omgeving van Kerkrade. De geschiedenis van de steenkoolwinning heeft het land en zijn bewoners gevormd. Rolduc speelt een sleutelrol bij de steenkoolwinning. Archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen hebben ieder hun eigen kijk op dat gegeven en daarbij vullen de vakgebieden elkaar aan. Rolduc, een belangrijk monument en het omringende landschap hebben hier een rijke historie. In het Wormdal ligt niet alleen de basis van steenkoolwinning, maar het is ook om andere kwaliteiten interessant. Het is een prachtig natuurgebied, doorsneden door de rivier de Worm.

Bijna vanzelfsprekend brengen we in Kerkrade een bezoek aan Schacht Nuland. Zoals bekend is er in Limburg helaas weinig tastbaars van de mijngeschiedenis overgebleven, maar dit monument van de oudste steenkolenmijn in ons land is er gelukkig wel. In 1969 verliet de laatste wagen met steenkool deze Domaniale mijn. Een ander voorbeeld van cultureel erfgoed uit het mijnverleden is de Hopel, een voormalige mijnwerkerskolonie. In Heerlerheide bezoeken we ook nog de omgeving van de steenberg van de Oranje Nassau 4 mijn, prominent aanwezig in het landschap.
Eind 2015 werd van de gemeente Kerkrade een aanzienlijk deel van de Anstelvallei in eigendom en beheer overgedragen aan Stichting het Limburgs Landschap. Daarbij hoorde o.a. ook de hoeve Nieuw Ehrenstein.
De Anstelvallei grenst aan de buitenring Parkstad.  Bij de aanleg van de buitenring werden in de omgeving van Amstenrade bijzondere ontdekkingen gedaan.  Archeoloog Rob Paulussen neemt ons mee en geeft op die locatie uitleg waarom diverse vondsten zo uniek zijn. In het Limburgs museum laat  conservator Benoît Mater ons zien hoe de Neanderthalers leefden. In de Anstelvallei ligt Hoeve Nieuw Ehrenstein, een historisch monument in bezit bij Stichting het Limburgs Landschap. De Anstelvallei is ook een ideaal gebied om te wandelen en de voorzieningen worden nog verder uitgebreid. Op een akker lag vroeger een Romeinse villa en daar willen we bij ons bezoek natuurlijk meer van weten. Het stuwmeer de Cranenweijer, het enige stuwmeer van Nederland, is op een bijzondere manier ontstaan. De mijnen in Kerkrade loosden hun vervuilde afvalwater in de omliggende beken zoals de Anstelerbeek. Na de mijnsluitingen werd een stuw gebouwd in de beek en zo ontstond het stuwmeer. Het speelt een rol bij de waterhuishouding en heeft een recreatieve functie. De afwisseling van het gebied en de grootte maken de Anstelvallei belangrijk voor de streekbewoners. Natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis, meer dan de moeite waard.

We zien in deze aflevering o.a. ringslang, huiszwaluw,witte kwikstaart, kruisspin, waterhoen en hermelijnvlinder.

*********************************************************************

4 november  2018
Afl. 7 : Aantasting en herstel Geleenbeekdal

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. We zijn vandaag in Zuid- Limburg in het stroomgebied van de Geleenbeek. De Geleenbeek heeft 28 zijbeken.Het dal van de Geleenbeek is een langgerekt en waardevol groen gebied in het Nationaal Landschap Zuid- Limburg. De beek loopt door karakteristieke landschapstypen o.a. door heuvels, hellingbossen, zacht glooiende hellingen en door droge en natte graslanden. Samen met landschapshistoricus Maurice Paulissen gaan we naar Benzenrade, een gehucht bij Heerlen.  Hier ontspringt de Geleenbeek. Er zijn een aantal interessante wandelroutes uitgezet in het Geleenbeekdal. Niet alleen de fraaie landschappen springen daarbij in het oog maar ook cultureel erfgoed zoals kastelen en hoeves. Het huidige kasteel Terborgh is een 17^e eeuwse hoeve en is een rijksmonument. Als we doorlopen langs de Geleenbeek komen we bij Sweikhuizen; het dorp ligt op een helling. Op de helling staan pruimenbomen, Rengelaoten . De stichting Sjweikeser Rengelaot zet zich in voor herstel van dit fraaie pruimenbomenlandschap en met succes.Boven op het plateau gaan we naar een belangrijke archeologische vindplaats, samen met archeoloog Rob Paulussen. De oude Pastorie tussen Neerbeek en Beek is een Rijksmonument met een bijzondere geschiedenis.  Wij waren er enkele jaren geleden bij toen men het vervallen overblijfsel van een ooit grote complex ging onderzoeken. Archeologisch onderzoek  verwachtte sporen te vinden van het grote complex inclusief de gracht. Iedere vondst werd nauwkeurig onderzocht. Er werden allerlei vondsten gedaan. Benoît Mater, conservator in Limburgs museum, toont ons  vondsten, waaronder ook een pot van de bandkeramiekers.
Stichting het Limburgs Landschap zorgde voor de restauratie en uitbreiding van de oude Pastorie. Cultureel erfgoed dat een sleutelpositie heeft in de ontstaansgeschiedenis van Beek. De oude Pastorie is de verbinding tussen het drukke stedelijk gebied en het omliggende landschap. Een ware oase tussen de verstedelijking. Hier begint de Poort naar het heuvelland. Genieten van kleine landschapselementen zoals heggen, houtwallen of een holle weg in het landschap.
Natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis, meer dan de moeite waard.

We zien in deze aflevering o.a. meerkoet, wezel, kleine karekiet, eekhoorn, zwartkop en steenuil. 

28 oktober  2018
Afl. 6: Zand en veen

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Bij Nederweert komen de Zuid -Willemsvaart en het kanaal van Wessem naar Nederweert bij elkaar. Ten zuid-oosten van Nederweert-Eind was en is Stichting het Limburgs Landschap zeer actief bij het herstellen van een aantal fraaie Peelvennen. Een paar jaar geleden vonden uitvoerige herstelwerkzaamheden plaats bij het Peelven de Banen. Het ven kreeg weer zijn oorspronkelijke grootte en de voedselrijke bovenlaag werd afgegraven. Hier werden belangrijke archeologische vondsten gedaan uit de laatste ijstijd. In  Nederweert-Eind bevindt zich het museum Einderhoof. De prehistorische vondsten bij het Sarsven en de Banen werden ontdekt door de gebroeders Houben, amateurarcheologen . Zij bewaarden deze vondsten in een sigarenkistje. Vuurstenen werktuigen uit de pre- historie. Er is in het museum een permanente expositie getiteld: “Van stenen mes tot bronzen bijl”.
Het Sarsven werd in 2010 grondig hersteld. De waterkwaliteit verbeterde snel nadat de toevoer van water uit het kanaal Wessem- Nederweert werd gestaakt. Een soortenrijke vegetatie keerde terug. Van de herstelde Peelvennen naar een ander Peelgebied in de omgeving van Meijel. Op de grens van Brabant en Limburg staat de Wilbersput, een interessant onderwerp voor archeoloog  Rob Paulussen. Van het peeldorp Meijel gaan we naar het Weerterbos. Ruim 700 ha hiervan is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. Het Weerterbos wordt doorsneden door de Oude Graaf, een gegraven beek. De Oude Graaf wordt o.a. gevoed door kwelwater. Het gebied bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. In het gebied ligt een pingoruïne. Landschapshistoricus Maurice Paulissen vertelt over het ontstaan van pingoruïnes en over de latere veenvorming.  Een beschermd monument in het Weerterbos is de grenskerk. In 1648 werd de Vrede van Münster getekend, die het huidige Nederland verdeelde in een protestants en een katholiek deel. De grens van beide gebieden lag ten westen van het Weerterbos. Het monument op de grens van Brabant en Limburg herinnert aan die tijd.
Vervolgens gaan we naar de Boshoverheide, een van de grootste urnenvelden uit ons land. In het Limburgs museum in Venlo laat conservator Benoît Mater ons verschillende urnen zien die er gevonden zijn

We zien in deze aflevering o.a. roerdomp, bruine kiekendief, draaihals, nachtzwaluw, ree en bunzing.

*****************************************************************

21 oktober  2018
Afl. 5: De bodem geeft

In deze  serie van Natuurlijk Limburg, gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten, ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. We blijven vandaag in Zuid- Limburg op zoek naar landschap en historie. Het Savelsbos bestaat uit een ongeveer 6 km lange gordel van hellingbossen. Het bos is niet alleen rijk aan bijzondere planten en dieren, maar heeft ook een rijke cultuurhistorie. Rob Paulussen laat ons zien hoe een grafheuvel moet hebben uitgezien in de bronstijd. We bezoeken daarna een historische vindplaats van een grafheuvel. In het Savelsbos ligt de vuursteenmijn van Rijckholt, een belangrijk cultreel erfgoed. Hier werd al in het  Neolithicum vuursteen gewonnen. Dit gebeurde tussen 3950 v.Chr. en 2650 v.Chr. De vuursteen werd gebruikt om wapens en gebruiksvoorwerpen van te maken. Benoît Mater, conservator in het Limburgs museum, laat ons verschillende vondsten zien uit deze tijd zoals een vuursteenknol en een hertengewei dat als koevoet werd gebruikt. In het Savelsbos ligt een bekend geologisch monument:  een grindgroeve. Natuurlijk krijgen we te horen hoe en wanneer de groeve is ontstaan. En dan verplaatsen we ons nu van het Savelsbos naar een verlaten kalksteengroeve bij Berg en Terblijt, groeve Blom. Geiten spelen in de groeve  een belangrijke rol bij het beheer van het natuurgebied. In 1998 stopte hier de winning van zand, grind en kalksteen. Er werd begonnen met de herinrichting van groeve tot natuurgebied. Van groeve Blom naar het plateau van Margraten en naar groeve ’t Rooth. Van een kleinschalige groeve naar een grootschalige groeve. Maurice Paulissen vertelt over de historie van de mergelwinning vanaf de Romeinse tijd tot heden. In groeve ’t Rooth vindt nog steeds mergelwinning plaats, althans buiten de eigendommen van Stichting het Limburgs Landschap.Het afgewerkte deel van de groeve heeft zich ontwikkeld tot een belangrijk natuurgebied. Een natuurgebied met een eigen karakter. Op het plateau van Margraten bevindt zich het akkerreservaat Sibbe. Hier werd de traditionele intensieve landbouw omgevormd naar een uitgekiend beheer, gericht op o.a. de hamster. Van het plateau van Margraten naar een van de mooiste landschappen van ons land, het reservaat Cottessen. Hier bezoeken we de Heimansgroeve en komen we meer aan de weet over de geologische historie en over het gebruik van stenen voor de huizenbouw. Dan verplaatsen we ons naar Slenaken en wel naar een bijzondere vondst, een grote slijpsteen, waarmee vuurstenen werktuigen werden gepolijst. (foto) Cultureel erfgoed dus in de vrije natuur. Het is een  nationaal Rijksmonument.
In het landschap bekijken we ook nog de landschappelijke contouren van een vroegere burcht bij Hurpesch. Rob Paulussen vertelt over de historie van deze ringburcht. En dan verplaatsen we ons tenslotte nog naar de Bergse Heide tussen Berg, Vilt en Houthem en bezoeken daar de Meertensgroeve.
De combinatie van natuur en historie is meer dan de moeite waard.
We zien in deze aflevering o.a. havik, das, hazelworm, icarusblauwtje, hamster, koekoek en geelbuikvuurpad.

*****************************************************************

7 oktober 2018
Afl. 4: Nationaal Park Maasduinen

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. We zijn vandaag in Noord- Limburg op Landgoed de Hamert. Dit gebied, gesitueerd tussen de Maas en de Duitse grens omvat een breed scala aan landschapstypen.

De hoefijzervormige paraboolduinen zijn kenmerkend voor het Nationaal Park de Maasduinen. Ze zijn ontstaan tegen het eind van de laatste ijstijd.

Rob Paulissen vertelt aan Edmond over de grote, hoog en centraal in het natuurgebied  “de Hamert” gelegen grafheuvel, het zogenaamde Vorstengraf. Deze stamt uit de oudste periode. Door de ligging en omvang van de grafheuvel (doorsnede 20 m en hoogte 3 m) vermoedt men dat een belangrijk persoon deze heuvel als laatste rustplaats heeft gekregen.

Samen met Maurice Paulissen gaan we vervolgens naar het oorlogsmonument uit de Tweede wereldoorlog, een eenvoudig houten kruis dat op de rand van heide en bos staat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is op deze plaats een aantal leiders van het Limburgse verzet geëxecuteerd. Nog jaarlijks worden hier op 4 mei tijdens de Nationale dodenherdenking de gefusilleerden herdacht. Ook de historie van heide krijgt alle aandacht hier op “de Hamert.”

Natuurherstel en natuurontwikkeling door het Limburgs Landschap zorgen voor prachtige resultaten. Het Heerenven is daarvan een schitterend voorbeeld. Vanaf 1999 is een grasland veranderd in een groot ven. Vlakbij dit Heerenven is een groot Urnenveld ontdekt. We bezoeken het Limburgs Museum in Venlo waar conservator Benoît Mater ons verschillende urnen laat zien en daarbij uitleg geeft over de vindplaats ervan.

Het Geldernsch Nierskanaal is ook een onderdeel van landgoed de Hamert. Door het natuurlijke hoogteverschil van zo’n 7 meter heeft  het kanaal het karakter van een bergbeek. Natuurlijk komen we daar meer aan de weet over de geschiedenis van het Geldernsch Nierskanaal.

Vervolgens kijken we nog verder terug in de geschiedenis op zoek naar sporen van een kanaal uit de 80- jarige oorlog. En dan hebben we het over Fossa Eugeniana. Aan de Fossa Eugeniana ligt Fort Lingsfort ook wel  Fort Hazepoot genoemd. Een grote heuvel herinnert eraan.

Op Landgoed Arcen is een historische doolhof, die men op oude kaarten goed kon zien.  En nadat de doolhof beter zichtbaar werd gemaakt proefde Edmond Staal ook even de sfeer van het 18^e eeuwse monument.

Natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis, meer dan de moeite waard.

We zien o.a. oeverloper, kneu, zandhagedis, rugstreeppad, knoflookpad, vos, sperwer,  draaihals en wespendief.

**************************************************************

7 oktober 2018
Afl. 3: Vlootbeekdal, over landschap en historie

In deze  serie van Natuurlijk Limburg,  gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten,  ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Kasteel Montfort werd rond 1260 gebouwd.  Het jachtslot is in de jaren 2005/2006 gerestaureerd. In 2011 werd een groot keldercomplex ontdekt. En in 2017 werd een volgend restauratieproject afgerond, 

Dankzij natuurvriendelijk beheer van Stichting het Limburgs Landschap krijgt de natuur weer een  kans en dat levert een mooi resultaat op.  Op sommige plaatsen kun je dan ook genieten van de rust. Het gehucht Pepinus vertelt het verhaal van Pepijn van Herstal legt de landschapshistoricus ons uit. Als we de Vlootbeek verder volgen bij Posterholt arriveren we bij landgoed Aerwinkel. Het rijksmonument kasteel Aerwinkel werd in 1854 gebouwd door Pierre Cuijpers, de bekende architect.  Dan bezoeken we in deze omgeving een monument met een everzwijnkop, dat herinnert aan een archeologische vondst , een bronzen everzwijnkopje. Uit deze vondst blijkt dat de Romeinen hier al verbleven. Het everzwijnkopje is een sierelement van een Romeinse reiswagen. De kop was met de pen bevestigd op de reiswagen. Het originele everzwijnkopje was tijdelijk te zien in het Limburgs museum en conservator Benoît Mater laat het ons zien.

Het Munningsbos bevindt zich tussen Posterholt en Montfort en de  Vlootbeek loopt langs dit fraaie natuurgebied.

Vervolgens arriveren we hier bij een belangrijk archeologisch monument, de Bolleberg in Mariahoop. Dit is een restant van een mottekasteel uit de middeleeuwen. Het kasteel stond bovenop een motte, een aangelegde heuvel. De contouren zijn nog goed zichtbaar.

De landgoederen Rozendaal en Schrevenhof zijn eigendommen van Stichting het Limburgs Landschap, evenals 3 historische hoeves.
Hier zien we hoeve Schrevenhof. Al in de 13^e eeuw stond op deze plaats een boerderij. Deze  hoeves waren van belang voor kasteel Montfort in die tijd.

Steeds vaker krijgen rechtgetrokken beken hun natuurlijke loop weer terug. Doordat de beek weer mag meanderen ontstaat natuurherstel langs de beken en dat zorgt dat algemene vegetatie het landschap aankleedt. Bij Linne mondt de Vlootbeek, voorzien van vistrappen,  uit in de Maas

We bezochten het Vlootbeekdal o.a.  in de omgeving van Posterholt en Montfort met extra aandacht voor archeologie, landschapsgeschiedenis en natuur.

We zien in deze aflevering o.a. zwarte roodstaart, specht, koekoek, zwarte specht, gaai, vosjes, sperwer, kleine karekiet en weidebeekjuffer.

*****************************************************************

30 september 2018:
Afl. 2: Genieten van het landschap

In deze  serie van Natuurlijk Limburg gemaakt door regisseur Maurice Nijsten en assistente Dénise Nijsten ontmoet Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Interessante vondsten in en verhalen over de landschappen in Limburg komen aan de orde. We brengen ook steeds een bezoek aan het Limburgs museum waar Benoît Mater ons belangrijke vondsten toont.

We vertrekken in het Zuidelijk Geuldal bij Cottessen. Hier is de natuurlijke staat van de Geul met afkalvende oevers, stroomversnellingen en meanders goed te zien. Het Geuldal, een beetje buitenland. Een schril contrast met het merendeels vlakke Nederland.
Heel bijzonder is hier het geologisch monument, de Heimansgroeve. Maurice Paulissen vertelt over de historie ervan. We kijken nog even verder rond in dit prachtig stukje Limburg.
Als we de Geul verder volgen arriveren we in de buurt van Valkenburg.  Archeoloog Rob Paulussen neemt Edmond mee naar een plaats aan de oever van de Geul waar bijzondere vondsten zijn gedaan uit de ijzertijd. Ook gaan we naar de Goudsberg. Daar stond vroeger een Romeinse wachttoren. De contouren zijn op hoogtekaarten nog goed zichtbaar.
In de Plenkertstraat in Valkenburg zijn nog restanten te zien van de vuursteenmijn. Rob legt uit hoe de mensen vroeger de vuursteen uit de mijn haalden. In het Limburgs museum is een maqeutte te zien.
We verplaatsen ons nu naar het natuurontwikkelingsgebied Ingendael, gelegen tussen Houthem, Berg en Terblijt en Vilt. Sinds 1996 beheert Stichting het Limburgs Landschap het gebied.  Hier mag de natuur haar gang gaan. Door hun graasgedrag zijn grote grazers zoals Gallowayrunderen en Konickpaarden de natuurlijke beheerders van Ingendael. In een natte periode en zeker als de Geul buiten haar oevers treedt verandert Ingendael tijdelijk in een moerasgebied.
Maurice Paulissen legt uit hoe de Bergse hei op den duur bos werd. Een fraai hellingbos op de oude plaats van een heidegebied.
De provinciale weg langs Ingendael van Meerssen richting Valkenburg heeft een rijke historie. De Via Belgica is te herkennen aan de rij bomen die hem markeren . Een historische weg uit de Romeinse tijd.
We  arriveren vervolgens in Meerssen bij de Herkenberg. Hier lag vroeger een grote Romeinse villa.
Ten noorden van Maastricht bij landgoed Vaeshartelt gaat het Geuldal over in het Maasdal. De combinatie Natuur en historie is  meer dan de moeite waard!

We zien in deze aflevering o.a.  grauwe klauwier, grote gele kwikstaart, bosuil, vos, wijngaardslak en  grote groene sabelsprinkhaan. 

*******************************************************

23 september 2018:
 Afl. 1 : Meer dan natuur

Vanaf het jaar 2000 is “Natuurlijk Limburg” te zien op L1 tv. En ieder jaar heeft de serie een andere noemer. Vast uitgangspunt is wel dat de 15 afleveringen onze hele provincie doorkruisen: van Noord naar Zuid en van Oost naar West. Vanaf het jaar 2007 werken regisseur Maurice Nijsten en zijn echtgenote Dénise Nijsten (organisatie) nauw samen met Stichting het Limburgs Landschap. Vanaf dat jaar vertrouwde Maurice Nijsten de presentatie ook toe aan Edmond Staal, werkzaam bij dezelfde stichting. Deze hechte 

samenwerking zorgt ieder jaar voor een andere invalshoek bij de serie en dat geeft veel afwisseling. Een paar voorbeelden: zo werd een serie vervaardigd waarbij de luchtballon mee bepaalde waar natuur en landschap werden bezocht met de camera. Bij een andere serie werden rivieren en beken door de hele provincie bezocht en daarbij gingen Edmond Staal en Maurice Nijsten regelmatig met waadpak te water om landschap, fauna en flora beter in beeld te brengen.

Voor de 15- delige serie van 2018, waarvan de eerste uitzending 23 september start was de onderliggende noemer: “Landschap is meer dan natuur alleen.”  Er is een zeer afwisselende serie ontstaan waarbij niet alleen fauna en flora worden getoond, maar waarbij de historie van ons landschap op verrassende wijze wordt getoond. Maurice en Dénise Nijsten begonnen al met de opnamen in juni 2017 en de laatste opnamen werden onlangs gemaakt. Met name de montage van de serie was zeer arbeidsintensief. Meer  dan 8 maanden was Maurice NIjsten vrijwel dagelijks bezig met het uitzendklaar maken van de serie.

In deze nieuwe serie van “Natuurlijk Limburg”  ontmoet Edmond Staal in iedere aflevering archeoloog Rob Paulussen en landschapshistoricus Maurice Paulissen van het Koninklijk Limburgs Geschied-en Oudheidkundig Genootschap. Interessante vondsten in en verhalen over de landschappen in Limburg komen aan de orde. Extra actueel allemaal in het kader van 2018: Europees Jaar Cultureel Erfgoed ! We brengen in iedere uitzending ook een bezoek aan het Limburgs museum waar conservator  Benoît Mater ons waardevolle vondsten toont. De aflevering “Meer dan natuur” is een inleiding op de volgende 14 afleveringen, waar we met diverse fragmenten ook al kennis maken met de archeoloog, de landschapshistoricus en de conservator. Kortom, in de 15-delige serie “Natuurlijk Limburg 2018 “ is er afwisselende aandacht voor natuur, archeologie en landschapsgeschiedenis. En dat allemaal op wisselende locaties in de hele provincie.  Heel veel variatie dus!

Uitzendschema:

28 oktober 2018
Natuurlijk Limburg—Afl. 6: Zand en veen

4 november 2018
Natuurlijk Limburg—Afl. 7  Aantasting en herstel Geleenbeekdal

11 november  2018
Natuurlijk Limburg—Afl. 8  Eeuwenoud mijnbouwlandschap

18  november  2018
Natuurlijk Limburg--- Afl.9  Beeldhouwen door de Roer

25  november 2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 10: Over stuwwal en stuifduin

2 december 2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 11 Natte winning rond Maasplassen

9 december 2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 12: Maas, levensader en transportas

16 december   2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 13: Ontginning van het landschap

23 december 2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 14: Reizen door het landschap

30  december 2018
Natuurlijk Limburg--- Afl. 15: Oorlogssporen en vestingstad

************************************************************

15 juli: Amfibieën, en nog veel meer ... natuurlijk

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg bezoeken  we met presentator Edmond Staal de Ravenvennen in Noord- Limburg en de Meertensgroeve in Zuid Limburg.
We beginnen bij de Ravenvennen.  Het Ravenvennengebied maakt deel uit van de Maasduinen die zich aan de oostzijde van de Maas uitstrekt van Gennep tot aan Venlo. De rijkdom aan vennen en poelen verklaart het grote aantal amfibieën dat in de Ravenvennen leeft. Edmond ontmoet hier collega Henk Heijligers. Henk is in zijn vrije tijd bezig met allerlei aspecten in de natuur, maar vissen en amfibieën hebben zijn grootste aandacht. In de Ravenvennen zijn liefst 11 soorten amfibieën waargenomen. Naast kikkers en padden, leven er ook vier soorten watersalamanders.
Voor Natuurlijk Limburg zijn we voortdurend op zoek om te laten zien dat de natuur dicht bij huis best veel heeft te bieden, als je er maar oog voor hebt.
Van Noord- Limburg gaan we naar Zuid- Limburg, naar de Bergse heide, een hellingbos gelegen tussen Berg, Vilt en Houthem. De Bergse Heide is sinds 1970 in bezit van Stichting Het Limburgs Landschap. Samen met Edmond wandelen we door het fraaie hellingbos in de richting van de Meertensgroeve, een oude kalksteengroeve ook in bezit bij het Limburgs Landschap. In de Meertensgroeve ontmoeten we Frans Blezer.
Hij doet voor het Natuurhistorisch Genootschap onderzoek naar het voorkomen van amfibieën. Deze groeve vormt het leefgebied van de geelbuikvuurpad en de vroedmeesterpad. 

We zien in deze aflevering o.a. alpenwatersalamander, bruine kikker, rugstreeppad, vroedmeesterpad, geelbuikvuurpad, kleine karekiet, sperwer en bosuil.

****************************************************************************

22 juli: libellen en nog veel meer …  natuurlijk.

In deze aflevering ontmoeten we Rob Geraeds van het Natuur Historisch Genootschap. Hij doet als vrijwilliger van het Natuurhistorisch Genootschap veel aan onderzoek naar libellen. Door zijn onderzoek en dat van collega’s ontstaat een schat aan gegevens.

De landgoederen Rozendaal en Schrevenhof en het gebied Reigersbroek vormen een compleet beekdallandschap met laaggelegen grasland, begrensd door bos op stuifzandruggen. Fraaie gebieden van Stichting het Limburgs Landschap. Voormalige landbouwgrond wordt omgevormd tot waardevol  natuurgebied.
De bossen zijn opvallend rijk aan vogels. De ondiepe plassen zijn ideaal voor watervogels zoals o.a. de grote zilverreiger. En voor libellen is het gebied een waar el dorado.Het Limburgs Landschap is namens de natuur uw gastheer. En om nog meer van de natuur dichtbij groen te genieten zijn er tal van voorzieningen getroffen zoals o.a. informatieborden, wandelroutes, zitbanken en soms zelfs een uitkijktoren. 
In 1999 heeft het Limburgs Landschap in het Schrevenhofsbroekje een natuurherstelproject uitgevoerd. Er zijn 2 plassen gegraven van nauwelijks een meter diep.
Het Reigersbroek was ooit een moerassig gebied dat echter geheel ten behoeve van de landbouw is ontgonnen. Nu bezit de Stichting Het Limburgs Landschap er meer dan de helft van de gronden.
Met Rob Geraeds bezoeken we het Reigersbroek, een waterrijk natuurreservaat bij Montfort dat een grote diversiteit aan watertypen kent. Libellen zijn bijzondere insecten die twee levensfases kennen; als larve leven ze in het water en als volwassen dier vliegen ze rond, op zoek naar insecten. Gedurende hun larvestadium leven ze soms jarenlang in hetzelfde water en zijn daarom een goede indicator voor de waterkwaliteit. Het water mag niet uitdrogen, er mag geen vervuiling in terecht komen en het mag niet te warm worden. Een stabiele situatie is dus van groot belang. Libellen zijn een goede indicator voor de klimaatverandering. Enkele zuidelijke soorten, zoals de Vuurlibel komen door de opwarming vanuit Zuid-Europa onze kant op.

In deze omgeving is het groen genieten voor ieder die er oog voor heeft.

We zien in deze aflevering o.a. Grote ziverreiger, kleine karekiet, waterjuffer, beekjuffer, libellen, zonnedauw, havik, geelgors en zwarte stern.

*******************************************************************

29 juli : Vissen, en nog veel meer natuurlijk.

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg gaan we met Edmond Staal naar het Geldernsch Nierskanaal bij de Hamert en naar de Maasplassen in Midden- Limburg.
Het Geldernsch Nierskanaal  is onderdeel van Landgoed de Hamert. Dit schitterend natuurgebied van zo’n 1100 ha is gesitueerd tussen de Maas en de Duitse grens en omvat een breed scala aan landschapstypen. Op de relatief voedselrijke en vochtige gronden langs het Geldernsch-Nierskanaal staan grote zomereiken en zwarte elzen. Het kanaal, rond 1770 gegraven, voert water uit Duitse landbouwgebieden af naar de Maas. Het 'kanaal' ziet er zeker niet uit als een kanaal. Op Nederlands grondgebied mag het water zelf zijn weg zoeken. Door de natuurlijke hoogteverschillen van zo'n 7 meter heeft dit geresulteerd in een snel stromende, meanderende beek met steile oevers. Bij het Geldernsch Nierskanaal ontmoet  Edmond  Victor van Schaik. Hij doet onderzoek naar de vissenstand in het algemeen en vandaag in het Geldernsch Nierskanaal. Vissen zijn voor de meeste natuurliefhebbers een vergeten groep. De leden van de vissenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap zijn nauw betrokken bij het monitoren van diverse trajecten langs rivieren en beken. Edmond loopt met Victor door het Geldernsch Nierskanaal op zoek naar vissen. Ook wordt er elektrisch gevist. De vissen worden gevangen, gewogen en gemeten en weer los gelaten. Op deze wijze komen de onderzoekers aan de weet welke soorten er allemaal leven in het Geldernsch Nierskanaal.
In Midden- Limburg bij de Maasplassen ontmoeten we twee duikers. Maurice Hartgerink is geluidstechnicus en hij werkt regelmatig ook voor L1 televisie. Als freelance medewerker o.a. voor programma’s als Avondgasten en ook voor de serie Ongerwaeg. Samen met zijn zijn Italiaanse vrouw Laura  beoefent Maurice de duiksport. Met hun actioncamera’s laten ze ons meekijken onder de waterspiegel. Hun uitrusting is geschikt om wereldwijd  en zelfs in Antarctica te kunnen duiken. En al varieert in het gunstigste geval het zicht tussen zo’n 3 en 6 meter, dan is er toch vaak het nodige te zien onder de waterspiegel. Een zeer boeiend leven onder water.

We zien in deze aflevering o.a. grote bonte specht, sperwer, fuut, snoek, meerval, rugstreeppad en bunzing.

**********************************************************************

5 augustus: Vlinders en nog veel meer …  natuurlijk.

In deze nieuwe serie van Natuurlijk Limburg gaan we in iedere uitzending samen met Edmond Staal van het Limburgs Landschap op stap met een onderzoeker van het Koninklijk Natuurhistorisch Genootschap in Limburg. Onderzoekresultaten zijn onmisbaar voor een goed beheer van een natuurgebied.

In deze aflevering ontmoeten we Guido Verschoor. Hij doet als vrijwilliger van het Natuurhistorisch Genootschap veel aan onderzoek naar vlinders. Enkele jaren geleden was hij betrokken bij het oprichten van het Nachtvlindermonitoringproject Limburg, dat meer aan de weet probeert te komen over de ’s nachts vliegende vlinders. Daarnaast telt Guido op een vaste route de dagvlinders die voorkomen op de Bemelerberg. Door dit op steeds dezelfde manier te doen, kunnen conclusies worden getrokken over de voor- of achteruitgang van de vlinders in de loop van de jaren. Door zijn onderzoek en dat van collega’s ontstaat een schat aan gegevens.

We gaan naar de Bemelerberg. De Bemelerberg bestaat grotendeels uit steile hellingen met grasland, plaatselijk met hoogstamfruitbomen, struweel en hellingbos. Door de ligging op de grens van hoogterras, plateau van Margraten en naar middenterras van de Maas komen er meerdere bodemsoorten aan de oppervlakte met verschillende zones van kenmerkende plantensoorten. Bovenop de helling en langs de plateaurand bevindt zich een mengeling van grind, zand en löss. Hier zijn heischrale graslandvegetaties. De verschillende, boven elkaar gelegen zones maken de Bemelerberg één van de soortenrijkste reservaten van Het Limburgs Landschap. Niet alleen het aantal plantensoorten is groot in de kalkgraslanden maar ook het aantal soorten dagvlinders. Er zijn op de Bemelerberg 35 soorten gezien. Echt succesvol is de herintroductie van de veldparelmoervlinder. Een mooi samenspel van onderzoek en een juist beheer.

Holle wegen en wandelpaden doorsnijden de natuurterreinen rond de Bemelerberg.Gefaseerd begrazen door de mergellandschapen en plaggen. Een uitgekiend beheer door het Limburgs Landschap maakt dat de Bemelerberg een dorado is voor vlinders.

We zien in deze aflevering o.a. veldparelmoervlinder, kleine vosvlinder, koninginnepage, phegeavlinder, das, geelgors, hermelijn, sabelsprinkhaan, citroenvlinder en rupsendoder.

*********************************************************************************************

12 augustus: Orchideeën, en nog veel meer ... natuurlijk

Natuurontwikkeling en natuurherstel zijn belangrijke doelstellingen bij Stichting het Limburgs Landschap. Met een uitgekiend beheer worden regelmatig. mooie resultaten bereikt. In deze aflevering van Natuurlijk Limburg ontmoeten we met presentator Edmond Staal en de heren Jean Claessens en Jacques Kleynen, twee gepassioneerde orchideeënonderzoekers.
Orchideeën zijn een bijzondere groep planten. Bijzonder aan het onderzoek van Jean Claessens en Jacques Kleynen is dat ze niet alleen naar de planten zelf kijken, maar ook naar de relatie tussen de orchideeën en hun bestuivers. Zo hebben ze ontdekt dat iedere orchidee zijn eigen bestuiver heeft. Op zeer boeiende wijze vertellen zij hoe de opbouw van de orchideeënbloemen is  en de werking van de bestuiver. Hobby en passie groeiden bij  Jean Claessens en Jacques Kleynen uit tot absolute vakkennis.
Zuid-Limburg met zijn kalkrijke bodems is het mekka voor orchideeën. Zoals o.a. de Bemelerberg. De Bemelerberg is een van de soortenrijkste reservaten van Stichting het Limburgs Landschap. Het landschap bestaat uit bloemrijke graslanden, kalkhellingen en hellingbos.

We kijken ook rond in het Gerendal bij Valkenburg. Het Gerendal is meer dan de moeite waard voor een wandeling. Hier bevinden zich twee kleine terreinen van Het Limburgs Landschap, ingeklemd tussen eigendommen van Staatsbosbeheer, zoals de prachtige orchideeëntuin.Natuurherstel en natuurontwikkeling  zijn belangrijke doelstellingen van Stichting het Limburgs Landschap. Met een uitgekiend beheer wordt de natuurwaarde steeds vergroot.  En dat is mensenwerk, ook o.a. te zien in het Weerterbos. Het Maarhezerveld in het Weerterbos lijkt in de bloeiperiode wel een bloementapijt van orchideeën. We bezoeken ook Landgoed de Hamert, één van de parels van de Maasduinen. Hier veranderden graslanden in meerdere grote vennen. De bovenste voedselrijke laag van de bodem werd weggegraven en allerlei planten en dieren van vochtige milieus zijn teruggekeerd. De gevlekte orchis voelt zich hier ook thuis.

We zien in deze aflevering o.a. fitis, das, bunzing, kneu, vos, havik, ree en heggenmus.

***************************************************

19 augustus: Planten, en nog veel meer ... natuurlijk

In deze aflevering gaan we naar het Kaldenbroek in Noord- Limburg en ontmoeten daar Jan Hermans van het Natuur Historisch Genootschap en in Zuid- Limburg hebben we een ontmoeting met Olaf Op den Kamp. Beiden doen onderzoek voor het Natuurhistorisch Genootschap Limburg

We beginnen in Noord- Limburg. Huis Kaldenbroek bevindt zich in het kleinschalige landschap bij Grubbenvorst. Hier liggen broekbos, populierenbossen en vochtige graslanden. Op de hoge gronden bevinden zich droge loof- en naaldbossen. De beheermaatregelen door Stichting het Limburgs Landschap zijn o.a. afplaggen van voedselrijke graslanden tot soortenrijke natte graslanden.
Edmond heeft een ontmoeting met Jan Hermans Hij deed onderzoek naar grassen,  planten zijn immers een indicator voor het milieu. Jan Hermans heeft een zeer brede interesse en publiceerde enkele jaren geleden samen met Paul Spreuwenberg een atlas over “zeggen in Limburg.” Zeggen zijn een bepaalde familie van grassen die een typische driekantige stengel hebben. In Limburg hebben we bijna 60 verschillende soorten en Jan kan haarfijn uitleggen hoe je de verschillende soorten kunt herkennen en waar ze voorkomen.

Naast moerassige graslanden bevinden zich hier ook rietkragen. Goed te zien zo: de hoger gelegen bossen aan de randen van een oude, grotendeels verlande Maasarm: het Kaldenbroek. Een uitgekiend beheer laat zien dat allerlei planten- en diersoorten gebruik maken van de nieuwe mogelijkheden. Een gevarieerd landschap met een gevarieerde flora en fauna.
En dan verplaatsen we ons nu van Noord- Limburg naar het zuiden van onze provincie, naar het Eyserbos en omgeving. Edmond Staal ontmoet daar Olaf Op den Kamp. We bezoeken het Eyserbeekdal: we beginnen bij de Eyserbeek en ‘klimmen’ via het kalkgrasland van de Douveberg omhoog naar het Eyserbos. Onderweg maken we kennis met de verschillende soorten planten die hier groeien. Langs de beek staan allerlei ruigtekruiden die gebonden zijn aan de beek. Op de Douveberg groeit de typische kalkflora.  Boven in het Eyserbos is de omgeving heel anders, dit is een eiken-berkenbos waar diverse bosplanten voorkomen.

Een uitgekiend beheer van o.a. hooiland en kalkgraslanden en de aandacht voor kleine landschapselementen zorgt hier voor mooie resultaten.

We zien in deze aflevering o.a. gaai, geelgors, torenvalk, blauwe reiger, havik, kerkuil, rups St. Jansvlinder, levendbarende hagedis en een vink.

********************************************************************

26 augustus: Reptielen en nog veel meer …  natuurlijk.

In deze aflevering “Natuurlijk Limburg” van regisseur Maurice Nijsten staan reptielen centraal. Bij de Meinweg in Midden- Limburg ontmoeten we Ton Lenders van het Natuurhistorisch Genootschap en in Zuid- Limburg Cridi Frissen.

Nationaal Park de Meinweg ligt ten oosten van Roermond en wordt aan 3 kanten omsloten door Duitsland. Schitterende natuur met nog veel ruimte en rust en ongeveer 1800 ha groot. Landschappelijk gezien kent de Meinweg een grote afwisseling van o.a. droge heidegebieden tot vochtige broekbossen en natte heide. Op de Meinweg ontmoeten we Ton Lenders, je zou hem gerust “Meester  Meinweg” kunnen noemen. Ton Lenders is zeer begaan met dit gebied. Sinds 1976 doet hij onderzoek naar de adder op de Meinweg. De adder is de enige gifslang in ons land en komt in Limburg alleen voor op de Meinweg. Via het Overlegorgaan Nationaal Park de Meinweg probeert hij -met succes- het beheer van dit Nationaal Park zodanig te sturen dat de natuur ervan profiteert. Adders leven in vochtige heidevegetaties en in hakhout en bosjes langs bosranden. Het terreinbeheer van de Meinweg heeft inmiddels een aantal werkzaamheden uitgevoerd om de leefgebieden van de adderpopulaties verder te verbeteren en te verbinden.
De Meinweg is het enige gebied in Limburg waar wilde zwijnen worden getolereerd en we spreken dan ook van een speciaal aangewezen standplaats. Buiten de Meinweg is een nulstandbeheer en worden wilde zwijnen afgeschoten.
En dan verplaatsen we ons nu naar Zuid-Limburg en wel naar het Wormdal, in het grensgebied van Limburg en Duitsland. Enkele kilometers lang is de Worm hier grensrivier. Hier is een geschikt milieu voor de ringslang. Deze slang is aan water gebonden en is niet giftig. Ze kan zich op het land snel verplaatsen en is ook een uitstekende zwemmer.
Bij de Hoge Fronten in Maastricht  ontmoeten we Cridi Frissen. Cridi is beheerster in de Hoge Fronten, de vestingwerken in Maastricht. Dit gebied is niet alleen cultuurhistorisch van belang, maar ook een belangrijk natuurgebied aan de rand van de stad. Het gebied bestaat uit droge grachten met een weelderige plantengroei en aarden wallen met kalkflora. De daartussen liggende muren vormen het leefgebied van de muurhagedis. De muurhagedis is eigenlijk een Zuid-Europese soort die hier in Maastricht haar noordelijkste natuurlijke populatie bereikt. Cridi doet al jarenlang onderzoek aan deze bijzondere hagedis.

We zien in deze aflevering o.a. adder, wilde zwijnen, zandhagedis, buizerd, hazelworm, nachtzwaluw, levendbarende hagedis en muurhagedis.

Wilt u kennismaken met het Koninklijk Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, dat kan. Alle activiteiten zijn voor iedereen toegankelijk. Raadpleeg de excursie-agenda op de website www.nhgl.nl.

9 september: Sprinkhanen, en nog veel meer natuurlijk

Toen de graslandzone bij Ingendael in 1996 in beheer kwam van de Stichting het Limburgs Landschap bestond deze uit weilanden en akkers. Het Limburgs Landschap is toen begonnen met de  ontwikkeling naar een natuurlijk beekdallandschap. Door overstromingen van de Geul en opkwellend grondwater blijft er in laagtes plaatselijk water staan. Door beschoeiingen weg te halen en omgevallen, op de oevers aangeplante populieren te laten liggen, zoekt de Geul zich zelf een weg.
In het Ingendael ontmoeten we Harry van Buggenum. Harry is een duizendpoot op natuurgebied met een passie voor insecten. Zo bestudeert hij onder meer wantsen en sprinkhanen. In dit ruige gebied langs de Geul grazen Galloway-runderen en Konick-paarden. Samen zorgen ze voor een structuurrijk grasland met veel plekken waar sprinkhanen kunnen overwinteren. Sprinkhanen kennen een onvolledige gedaanteverwisseling. De eitjes overwinteren en in het voorjaar kruipen de jonge sprinkhanen uit het eitje. Na een aantal vervellingen worden ze in de zomer volwassen. In de ruige graslanden van Ingendael leven allerlei soorten sprinkhanen. Harry maakt om de sprinkhanen waar te nemen ook gebruik van een batdetector, een apparaatje dat hoge tonen voor het menselijke oor hoorbaar maakt.
We bezoeken ook het Schrevenhofbroek in Midden-Limburg. In 1999 heeft het Limburgs Landschap in het Schrevenhofsbroekje een natuurherstelproject uitgevoerd. Er zijn 2 plassen gegraven van nauwelijks een meter diep. Hierdoor werd de natuurwaarwaarde van het gebied aanzienlijk vergroot. Een ideale omgeving voor onze fraaiste sprinkhaan, de Moerassprinkhaan. Moerassprinkhanen waren erg zeldzaam in Limburg, maar zijn het afgelopen decennium door natuurontwikkeling in natte terreinen toegenomen en tegenwoordig algemeen te noemen.
Dankzij het werk van veel vrijwilligers krijgt o.a. het Limburgs Landschap een goed beeld welke beheermaatregelen noodzakelijk zijn.

We zien in deze aflevering o.a. torenvalk, spreeuw, pimpelmees, grote bonte specht, sabelsprinkhaan, moerassprinkhaan

*****************************************************************************

16 september:  Slakken, en nog veel meer natuurlijk

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg brengen we met presentator Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap allereerst een bezoek aan de Eijsder Beemden. Het rivieroeverreservaat Eijsder Beemden bestaat uit graslanden, plassen, wilgenbossen en een heringericht groot grindgat. De Eijsder Beemden is een goed voorbeeld van een snelle natuurlijke ontwikkeling vanuit een cultuursituatie. Door de grote variatie aan bodem- en vochtomstandigheden en de invloed van de grazers vinden vele planten en dieren er geschikte leefomstandigheden.

We ontmoeten Stef Keulen en Gerard Majoor. Zij doen in hun vrije tijd niets liever dan het voorkomen van allerlei slakken onderzoeken. Kilometer voor kilometer wordt nauwgezet onderzocht op het voorkomen van zeldzame en minder zeldzame slakken. Dit wordt allemaal netjes in kaart gebracht met als doel om uiteindelijk te komen tot een verspreidingsatlas van de Limburgse slakken. Eén van de bekendste slakken is de Wijngaarslak, onze grootste inheemse huisjesslak die al door de Romeinen hier werd geïntroduceerd.  Sinds enkele jaren doen Stef en Gerard ook onderzoek naar waterslakken. Zo werd een aantal jaren geleden in de Eijsder Beemden een nieuwe waterslak voor Europa ontdekt, de Chinese moerasslak. Deze ‘zoetwaterwulk’ is waarschijnlijk met hulp van de mens in onze contreien terecht gekomen, hetzij als weggegooid voedsel, hetzij als aquariumdier.
In de Eijsder Beemden brengen koniks en galloways door hun graasgedrag variatie in de vegetatie. Waar ze weinig grazen, ontstaat ruigte en bos; waar ze vaak komen blijft de vegetatie grazig en open. De Maas oefent vooral invloed uit tijdens hoog water. De Maas en de grazers zorgen in dit terrein voor grote variatie. Het water  voert ook zaden aan. Bij rijke vegetatie is altijd een rijke insectenfauna te vinden Nu liggen er in het gebied biotopen als plasjes met vochtige oeverzones, moerassige en droge ruigtes, stroomdalgrasland, wilgenbos en jonge opschietende struwelen. In de wintermaanden grazen vooral de paarden wilgen en meidoorns af.

We zien in deze aflevering o.a. kleine karekiet, wijngaardslak, beverrat, meerkoet, citroenvlinder en vos.

***************************************************************

*****************************************************************

17 december 2017: Onderzoek en beheer  en nog veel meer …  natuurlijk

Een jaar lang werkten regisseur-programmamaker Maurice Nijsten en zijn echtgenote Dénise Nijsten, die productiewerkzaamheden verzorgt, steeds weer zeer intensief aan de serie “Natuurlijk Limburg.” Het zal duidelijk zijn dat het bezoeken van de vele locaties en het maken van de opnamen al bijzonder arbeidsintensief zijn. “Echter, het “echte werk” is ongetwijfeld de montage,” zegt Maurice Nijsten. Voordat de opnamen worden gemaakt is er natuurlijk al een script waarin de grote lijnen zijn verwerkt, maar bij een natuurserie ontstaat het echte verhaal pas op de montagetafel en dat is echt monnikenwerk, waaraan meer dan een half jaar vrijwel dagelijks wordt gewerkt. Nou is Nijsten een van die gelukkigen die van zijn hobby zijn beroep heeft gemaakt, dus dan telt tijd nauwelijks vindt hij. Maurice en Dénise vinden de samenwerking met presentator Edmond Staal buitengewoon plezierig. In al die jaren zijn we zo op elkaar ingespeeld dat er vanuit de regie weinig woorden nodig zijn bij de opnamen. Nijsten maakte 30 jaar lang honderden televisieprogramma’s voor de KRO en in één van die programma’s verscheen Edmond Staal voor zijn camera. Hij was meteen aangenaam verrast door de prettige manier van presenteren. Begrijpelijk dat regisseur Nijsten nu al jaren de presentatie van  “Natuurlijk Limburg” toevertrouwt aan  Edmond. L1 televisie startte de serie “Natuurlijk Limburg” al in het jaar 2000 en vanaf 2007 begon de samenwerking met Stichting “Het Limburgs Landschap”, waarbij Maurice Nijsten ervoor koos om Edmond Staal de presentatie te laten verzorgen. Edmond is overigens in dienst van “Het Limburgs Landschap.” De serie laat o.a. zien hoe de soortenrijkdom in een bepaald gebied beschermd wordt door “Het Limburgs Landschap”en dat laat men door de externe mensen van het Natuurhistorisch Genootschap en onderzoeksbureau’s controleren. En die onderzoeken geven aan dat “Het Limburgs Landschap” meestal perfect op weg is om de biodiversiteit van Limburg te behouden. In deze laatste aflevering van dit seizoen nemen de makers ons mee door een aantal natuurgebieden van Sichting “Het Limburgs Landschap”verspreid door de hele provincie. De serie in ongetwijfeld een aansporing om zelf eens een kijkje te nemen in de ongeveer 80 gebieden van de Stichting. Door zelf te gaan wandelen of deel te nemen aan de vele excursies die worden georganiseerd.

We zien in deze aflevering o.a. amfibieën, de adder, de hamster, libellen en orchideeën.

************************************************************************

10 december 2017: Paddenstoelen, en nog veel meer natuurlijk.

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg bezoeken we met presentator Edmond Staal van het Limburgs Landschap de Groote Heide bij Venlo en het Weerterbos.
De Groote Heide is zeer afwisselend. Niet alleen is er heide, maar ook schraalgrasland, gewoon grasland, naald- en gemengd bos. Deze variatie staat garant voor een grote soortenrijkdom. Ook de geschiedenis van het gebied heeft daar positieve invloed op gehad. Vanwege het vroegere gebruik als vliegveld is er vanuit het Maasdal kalkrijke grond het gebied ingebracht. Er heersen op de plek van de oude landingsbanen bijzonder voedselarme omstandigheden.
Op de Groote Heide ontmoet Edmond Peter Eenshuistra, die actief is binnen de Paddenstoelenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap. Peter bestudeert de bijzondere paddenstoelenflora van de Groote Heide bij Venlo. We gingen met Peter Eenshuistra op zoek naar paddenstoelen in een droge periode. Het was dus intensief zoeken. Ondanks dat er toen weinig paddenstoelen waren te zien wist Peter toch boeiend te vertellen over de levenswijze van diverse soorten en het beheer in het gebied.
Op de Groote Heide groeien mede dankzij de bijzondere ondergrond en het constante beheer vele bijzondere paddenstoelen als wasplaten, knotzwammen en staalsteeltjes. Dit komt alleen voor in gebieden waar nooit intensief agrarisch gebruik heeft plaatsgevonden, dat wil zeggen dat de bodem lange tijd niet verstoord is geweest door ploegen of bemesten. Paddenstoelen hebben ook een belangrijke functie in de natuur. Zij helpen de bomen aan de broodnodige voedingsstoffen of ruimen afvalstoffen op.
Van de Groote Heide bij Venlo verplaatsen we ons naar  het Weerterbos. Ook zo’n prachtig natuurgebied van Stichting het Limburgs Landschap. Het gebied bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. Verspreid liggen herstelde vennen en centraal in het gebied bevindt zich de tot natuurgebied omgevormde graslandenclave van voormalige boerderij de Grashut. Hier ontmoeten we in een “natte periode” biologiedocente Elma van der Donk, die interesse heeft in alles wat groeit en bloeit. Voor paddenstoelen heeft ze echt een zwak. Ze neemt ons mee op haar zoektocht in het Weerterbos. En als je goed kijkt dan kom je in het juiste jaargetijde veel paddenstoelen tegen. Het was na een natte periode, dus kwamen we veel verschillende soorten tegen. Hele bijzondere soorten, waarover Elma ons van alles kan vertellen. Elma wijst op het gevaar van paddenstoelen plukken. Sommige erg giftige paddenstoelen lijken heel erg op eetbare soorten.  Pluk enkel exemplaren die in goede staat zijn en pluk ze helemaal, met hoed en voet, om ze goed te kunnen identificeren. En als de kennis ontbreekt: eetbare paddenstoelen kopen in de supermarkt!

In deze aflevering zien we o.a: klapekster, klein vliegend hert, mestkevers, staartmees en rupsendoder. 

******************************************************************

26 november 2017: Onderaardse kalksteengroeven, en nog veel meer natuurlijk.

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg gaan we met presentator Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap naar het Cannerbos en brengen we een bezoek aan de onderaardse kalksteengroeven. Tussen het Belgische Neerkanne en Maastricht  ligt kasteel Neercanne. Achter het kasteel  ligt op de helling het Cannerbos en op het plateau het Millenniumbos. Het kasteel is geheel uit mergelblokken opgetrokken. Chateau Neercanne wordt omringd door een fraai hellingbos: het Cannerbos. Het oude kasteelbos ligt deels op kalkrijke bodem en deels op voedselarm, kalkloos zand. In het hellingbos is op verschillende plaatsen begroeiing door het Limburgs Landschap verwijderd om de zogenaamde kalkkoppen beter zichtbaar te maken. Het bos is rijk aan vogels en zoogdieren.
In de onderaardse kalksteengroeven ontmoeten we Joep Orbons en Luck Walschot. Gids Jack Busing verleent assistentie in het gangenstelsel van de groeven. De mergelblokken voor de bouw van kasteel Neercanne werden uit de groeven in de Cannerberg gezaagd Bouwmateriaal dicht bij huis zo gezegd. Het huidige kasteel stamt uit 1698. In de groeve zijn sporen die laten zien hoe blokbrekers te werk gingen. De werkwijze begint boven aan het plafond en wordt trapsgewijs van boven naar beneden afgewerkt. De mergel werd uiteindelijk in blokformaten gezaagdvan 20 bij 25 bij 45 cm.
In 2012 is door Defensie de Navobunker in de Cannerberg overgedragen aan Stichting het Limburgs Landschap. Samen met gids Jos Notermans namen we een kijkje in het voormalig Navo hoofdkwartier.
Henk Heiligers van stichting het Limburgs Landschap doet als vrijwilliger van het Natuur Historisch Genootschap in de groeven onderzoek naar vleermuizen. In de gangen is er een vrijwel constante temperatuur en vochtigheidsgraad. Ideale omstandigheden voor vleermuizen.
We verplaatsen ons naar landgoed Arcen, gelegen tussen Maas en de Duitse grens en ook in bezit van Stichting het Limburgs Landschap. Ook hier doet Henk Heiligers onderzoek naar vleermuizen o.a. in de ijskelder van het landgoed Arcen.

We zien in deze aflevering o.a. grote bonte specht, steenmarter, hermelijn, vleermuis, zwarte roodstaart, boomklever en kruisbek. 

****************************************************************

19 november 2017: Zoogdieren en nog veel meer natuurlijk

Voor deze afleveringen van Natuurlijk Limburg bezoeken we met presentator Edmond Staal het Akkerreservaat bij Sibbe en gaan we naar Noord- Limburg naar  Barbara’s Weerd een natuuurontwikkelingsgebied langs de Maas, onderdeel van landgoed Arcen.
Op het akkerreservaat bij Sibbe zorgt het Limburgs Landschap voor extensief akkerbeheer met gewassen van o.a. granen, luzerne en bladrammenas. De granen worden niet of later geoogst en vormen zo een belangrijke voedselbron voor allerlei soorten zangvogels. Edmond Staal ontmoet hier Gerard Müskens. Gerard is als onderzoeker verbonden aan Alterra in Wageningen en doet onderzoek naar allerlei soorten zoogdieren, onder meer naar de wilde hamster. Het akkerreservaat of hamsterreservaat is een van de gebieden in Limburg waar de wide hamsters of “korenwolven” leven. Gerard doet onderzoek naar de stand van deze knaagdieren en helpt ook mee met het uitzetten van de Korenwolven die in GaiaZoo worden gefokt.  Een bevlogen natuuronderzoeker, die zich zowel in werktijd als in vrije tijd met hart en ziel inzet voor ecologisch onderzoek o.a. ook over de hamster. Een combinatie van hamstervriendelijk beheer en normale oogst biedt voor de toekomst mogelijkheden voor de noodzakelijke uitbreiding van het leefgebied van hamsters . Niet alleen de hamster, maar ook veel andere dieren die karakteristiek zijn voor milieuvriendelijke akkers profiteren van dit reservaat. Slechts een deel van het graan wordt geoogst, waardoor er ’s winters ook talloze vogels kunnen overleven.
Van Zuid- Limburg gaan we naar Noord- Limburg. Ook hier is Stichting het Limburgs Landschap zeer actief in bijvoorbeeld Barbara’s Weerd een natuuurontwikkelingsgebied langs de Maas, onderdeel van landgoed Arcen. Edmond ontmoet hier Harry Bussink. Hij  is lid van het Natuurhistorisch Genootschap en collega van Edmond. Harry doet o.a. onderzoek naar muizen. Voor een goed beheer van een natuurgebied zijn heel veel onderzoekgegevens nodig. Veel vrijwilligers van het Natuur Historisch Genootschap Limburg doen onderzoek aan flora en fauna. En die gegevens zijn onmisbaar bij het maken van beheerplannen.

We zien in deze aflevering o.a. hamster, torenvalk, geelgors, spitsmuis, das, bunzing en vos.

*********************************************************************************

8 oktober  2017: Mossen, en nog veel meer ... natuurlijk

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg bezoeken we met presentator Edmond Staal de Tuspeel in Midden-Limburg en de Groote Peel op de grens van Limburg en Noord- Brabant. De Tuspeel is een prachtig natuurreservaat van Stichting het Limburgs Landschap. Door een uitgekiend beheer is de waarde van de Tuspeel gegarandeerd. De stuifduinen rond de hoogveenkern zijn beplant met loof- en naaldbos. Edmond heeft hier een ontmoeting met  Lisa Op den Kamp van de mossenstudiegroep van het Koninklijk Natuurhistorisch Genootschap in Limburg. Zij maakte een universitaire studie  in Duitsland met daarbij een specialiteit over veenmossen in de Eifel.  Zij doet ook onderzoek voor het Natuur Historisch Genootschap en haar gegevens zijn daarbij  belangrijk bij het beheer van het natuurgebied. Mossen zijn onschijnbare, kleine planten, maar ze hebben toch een heel belangrijke functie in de natuur. Mossen maken de ondergrond geschikt voor andere hogere planten. Edmond Staal wandelt met Lisa Op den Kamp  door de Tuspeel. Aan de oostrand van de Tuspeel ligt een grote oppervlakte open water met een zandige bodem. De veenontwikkeling is ook hier gestart.

Van de Tuspeel gaan we naar de Groote Peel, het Nationaal Park op de grens van Limburg en Noord- Brabant. Hier hebben we een ontmoeting met Phlip Bossenbroek. In het 

verleden is de Groote Peel grotendeels afgegraven voor de turfwinning. Intussen komen in de oude boerenkuilen de veenplanten weer terug en begint de hoogveenvorming opnieuw. Phlip Bossenbroek kan daar smakelijk over vertellen. Wandelen door de Groote Peel is groen genieten. De Groote Peel kent vele landschapstypen zoals o.a. grote en kleine waterplassen, moerassen, open terreinen met heide, bossen en struwelen. De combinatie van veel water en de uitgestrekt­heid van het gebied, dat weinig verstoord wordt door mensen, maakt het gebied uitermate geschikt voor vogels.  Voor de liefhebber is er een vogelkijkhut van waaruit je vogels zonder ze te verstoren kunt observeren.

We zien in deze aflevering o.a. grauwe ganzen, nijlganzen, boomvalk, bruine kiekendief, wulp, klapekster, kokmeeuw en roerdomp.

**************************************************************************

1 oktober  2017: Vogels, en nog veel meer ... natuurlijk

In deze aflevering van Natuurlijk Limburg bezoeken we Ingendael en de Bergse Heide in  Zuid- Limburg en we gaan ook naar Midden- Limburg naar de omgeving van Nederweert.

We gaan met presentator  Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap eerst naar Ingendael. Hier is goed te zien de geleidelijke overgang van cultuurlandschap naar een ontwikkelingsgebied dat stap voor stap de vormen gaat aannemen van een natuurlijk beekdallandschap. Door de in het Ravensbosch ontspringende Strabeek weer in het gebied te laten uitmonden is een doorstromend moeras gecreëerd. Het wordt gevoed door regenwater dat vanaf de hoge gronden ten noorden van het gebied via de Strabeek naar het laagste deel van Ingendael stroomt. Overstromingen van de Geul zorgen soms tijdelijk voor een plas in het natuurontwikkelingsgebied. Edmond ontmoet hier collega Arjan Ovaa, die voor het Natuur Historisch Genootschap onderzocht hoe de verschillende vogels reageren op de beheermaatregelen. De veelheid aan soorten vogels die zich in Ingendael vestigden binnen tien jaar bewijst dat Stichting het Limburgs Landschap goede beheermaatregelen heeft genomen in dit natuurontwikkelingsgebied
En natuurlijk heeft het Limburgs Landschap ook in dit gebied grote grazers ingezet als natuurlijke beheerders. Met hun gegraas zorgen Konickpaarden en Gallowayrunderen door hun selectieve voedselkeuze voor de nodige variatie in de vegetatie. 

En dan verplaatsen we ons nu naar de omgeving van Nederweert. Stichting het Limburgs Landschap is hier zeer actief bij het herstel van een aantal fraaie Peelvennen. Zo werd het Sarsven in 2010 hersteld en de Banen in 2016.  Over natuurherstel gesproken. Edmond Staal heeft hier een ontmoeting met Thijs Loven (foto)van de Vogelwerkgroep Nederweert. De vereniging Vogelwerkgroep Nederweert heeft de bescherming van vogels in hun natuurlijke omgeving ten doel. De Vogelwerkgroep tracht dit te bereiken door onderzoek, archivering, het verstrekken van gegevens aan derden, nestbescherming, voorlichting en educatie. Thijs Loven bespreekt samen met Edmond de vogelstand in dit gebied.

We zien in deze aflevering o.a. waterspreeuw, kneu, kleine karekiet, kleine bonte specht, geelgors, roerdomp en zilverreiger.

***************************************************************************

11 december  2016

85 jaar Limburgs Landschap

In deze laatste aflevering van dit seizoen van  “Natuurlijk Limburg” filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten in zowel Noord-, Midden als Zuid- Limburg. Onder de noemer “85 jaar Stichting Limburgs Landschap” brengen we met de directeur- rentmeester Ger Frenken een bezoek aan “De Hamert”, het “Weerterbos” en “de Bemelerberg.” Het was voor hem moeilijk kiezen welke natuurgebieden van de ruim 80 eigendommen van “Stichting het Limburgs Landschap” in de provincie hij het liefst wilde bezoeken. Na zijn opleiding aan de bosbouwschool werkte Ger Frenken 20 jaar bij het Geldersch Landschap en inmiddels is hij  nu ook 20 jaar bij het Limburgs Landschap werkzaam.
Landgoed “de Hamert” omvat een breed scala aan landschapstypen. De hoefijzervormige paraboolduinen zijn kenmerkend voor het Nationaal Park “de Maasduinen.” Natuurherstel en natuurontwikkeling door het Limburgs Landschap zorgen voor prachtige resultaten. Het Heerenven is daarvan een schitterend voorbeeld. Vanaf 1999 is een grasland veranderd in een groot ven. De bovenste voedselrijke laag van de bodem is weggegraven. Allerlei planten en dieren van vochtige milieus zijn teruggekeerd.
Het Weerterbos bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. Verspreid  in het gebied liggen herstelde vennen. Ruim 700 hectare is eigendom van “Stichting het Limburgs Landschap.” Weerterbos... waterbos. Het beheer is gericht op een geleidelijke vernatting van het Weerterbos en wel door gecontroleerde verhoging van het waterpeil in het gebied. Dit alles om de natuurwaarden van het gebied verder te vergroten. Bij het beheer speelt natuurherstel in het Weerterbos een belangrijke rol. Bij de voormalige grashut is een uitkijktoren  geplaatst om edelherten te kunnen observeren. Deze lopen in een omrasterd terrein vrij rond.
Ger Frenken bezoekt ook met ons de Bemelerberg, één van de parels van Stichting het Limburgs Landschap.” In Zuid-Limburg zie je op diverse plaatsen het binnenste van de aarde aan de oppervlakte komen”, zegt Frenken kijkend naar een mergelgroeve. Het landschap werd in honderdduizenden jaren gevormd en bestaat uit bloemrijke graslanden, kalkhellingen en hellingbos. Ook liggen  er een aantal ondergrondse mergelgroeves. De Bemelerberg is één van de soortenrijkste reservaten van Stichting het Limburgs Landschap. Het mergellandschaap is bij uitstek geschikt voor het begrazingsbeheer van de Bemelerberg. Ooit was het bijna uitgestorven, maar op initiatief van bioloog Henk Hilligers werd het schaap succesvol teruggefokt.
85 jaar Limburgs Landschap!  Dat betekent: 85 jaar natuurbescherming, natuurherstel, natuurontwikkeling en de zorg voor een aantal monumenten.

************************************************

4 december   2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Maascorridor.

Met het project Maascorridor is inmiddels op vele plaatsen langs de Maas natuur gerealiseerd. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten langs de Maas en haar nieuwe natuur. Voor een betere bescherming tegen overstromingen en de ontwikkeling van  riviernatuur zijn de plannen van de Maascorridor bedoeld. En het werkt: deze combinatie van hoogwaterbescherming en nieuwe natuur.

Grote grazers als Galloways zijn met hun gegraas de natuurlijke beheerders in het gebied. Zij zorgen ervoor dat de vroegere landbouwgronden en graslanden veranderen in een soortenrijke levensgemeenschap. Een afwisseling van grasland en struwelen van berk, wilde roos en meidoorn. Riviernatuur volgens planning dus.
Het is al weer 15 jaar geleden dat we de eerste opnamen maakten in Barbara’s Weerd. Nadat landbouwgronden natuurontwikkelingsgebied werden was er veel werk aan de winkel. Een aanvankelijk ondoordringbaar geheel werd een soortenrijke levensgemeenschap.
We ontmoeten er oud-gouverneur Léon Frissen en echtgenote. Tijdens de watersnoodramp in 1995 was hij nog maar net burgemeester van Arcen en Velden en bij die ramp speelde hij met zijn beslissingen meteen een grote rol. Zo’n 4000 mensen werden geëvacueerd.
In 1995 is, na twee extreme hoogwaterperiodes een deel van de graslanden in de Romeinenweerd afgegraven. De klei is benut om kades aan te leggen. Het begin voor natuurontwikkeling was er en de Romeinenweerd met zijn plassen is in de loop der jaren op natuurlijke wijze begroeid.
In de Romeinweerd ontmoet Edmond Staal collega Lia Oosterwijk, medewerkster bij Stichting het Limburgs Landschap.
Als een groen lint strekken de rivieroeverreservaten zich uit langs de Maas met als functies opvanggebied bij hoogwater en daarbij als natuur- en recreatiegebied.

We zien in deze aflevering o.a. mol, buizerd, patrijs, Europese kanarie, torenvalk, kleine vosvlinder, blauwborst, oeverzwaluw en reiger.

***********************************************

27  november   2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Riviernatuur en Maasplas.

Het rivieroeverreservaat Eijsder Beemden ligt direct langs de Maas ten noorden van Eijsden en heeft een oppervlakte van 63 ha. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten in dit reservaat. De Maas oefent vooral invloed uit op de Eijsder Beemden tijdens hoog water. Een extensief beheer waarin zo min mogelijk menselijke sturing plaatst vindt zorgt voor een rijke natuur.  In dit rivieroeverreservaat zijn wandelaars welkom op en buiten de paden.
We ontmoeten er Lucianne Straus. Zij woont in Eijsden en is oma van twee kleinkinderen uit de randstad. Als ze komen logeren staat natuurbeleving en  het Limburgs dialect op het programma.
Grote grazers zoals Konicks en  Galloways zijn de natuurlijke beheerders. Zij  brengen variatie in de vegetatie door hun graasgedrag. Waar ze vaak komen blijft de begroeiing grazig en open.
Van de Eijsder Beemden verplaatsen we ons naar de Pietersplas. Een grindplas met een oppervlakte van 141 hectare. In de zomer is hier veel recreatie, maar op rustige plaatsen zie je watervogels.
Het is alweer 10 jaar geleden dat we het eerst filmden in de Kleine Weerd. Het is eertse natuurontwikkelingsgebied en ligt direct naast het provinciehuis. Presentator Edmond Staal ontmoet er in de zomer van 2015 collega Henk Heiligers.  Henk vertelt over de aanleg van een nevengeul van de Maas, die een functie heeft voor hoogwaterbeveliging. In de zomer van 2016 gingen we er weer heen. De herinrichting van de Kleine Weerd is gereed. De nevengeul functioneert en de natuurontwikkeling is in volle gang. Het herstel van de vegetatie vordert daarbij snel. Riviernatuur in de stad is  echt de moeite waard voor een wandeling.

We zien in deze aflevering o.a. meerkoet, waterhoen, koekoek, sabelsprinkhaan, fuut, kleine zilverreiger, kwak, kramsvogele en hermelijn. 

**********************************************************************

20  november   2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Weerterbos, waterbos.

Het Weerterbos bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. Verspreid  in het gebied liggen herstelde vennen. Ruim 700 hectare is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten al weer in zo’n prachtige gebied van Stichting het Limburgs Landschap. Het Weerterbos wordt doorsneden door de Oude Graaf, een gegraven beek. Deze wordt o.a. gevoed door kwelwater. Het Koolespeelke aan de oostrand van het Weerterbos is het eerste herstelde ven.
Presentator Edmond Staal ontmoet in het Weerterbos collega Sjors de Kort, medewerker van Stichting het Limburgs Landschap. Weerterbos... waterbos. Het beheer is gericht op een geleidelijke vernatting van het Weerterbos en wel door gecontroleerde verhoging van het waterpeil in het gebied. Dit alles om de natuurwaarden van het gebied verder te vergroten. Bij het beheer speelt natuurherstel in het Weerterbos een belangrijke rol. Dat geldt ook voor het Maarheezerveld waar door aangepast beheer mooie resultaten worden bereikt.
In het Weerterbos ontmoeten we het echtpaar Alf en Heidi Janssen met hun dochtertje Anne-Fleur. Zij wandelen als het even kan veel in de directe woonomgeving.  De natuur dicht bij huis en dat betekent dus veelal in het Weerterbos. Oog voor de natuur is ook oog voor het kleine. Begin er jong mee.
In het Weerterbos grazen Exmoorpony’s. Dit  zijn stoere oerpaardjes die nauw verwant zijn aan het uitgestorven Europese paard. Door hun natuurlijke schuwheid komen Exmoorpony’s niet uit zichzelf af op de mens. Met hun jaarrondbegrazing zorgen ze voor een gevarieerd landschap in natuurterreinen.
Naast venherstel wordt ook het monotone naaldbos omgezet naar een gemengd bostype.

We zien in deze aflevering o.a. kleine karekiet, nachtzwaluw, kruisbek, dagpauwoog, ree, havik, en dodaars.

************************************************************************

13 november   2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Landschap, natuur en monument.

Natuur en cultuur zijn niet te scheiden. Daarom blijft Stichting het Limburgs Landschap zich ook inzetten voor cultureel erfgoed.  Een nieuwe aanwinst van het Limburgs Landschap is de Torenmolen van Gronsveld. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten bij de Torenmolen en het omliggende landschap. De Molenstichting Limburg besloot  haar enige molen toe te vertrouwen aan het Limburgs Landschap.
Presentator Edmond Staal ontmoet molenaar  Jo Meessen.
Achter de Torenmolen ligt een fraaie hoogstamboomgaard. Zo’n 15 jaar geleden waren wij er met de camera bij toen o.a.  een appelboom werd geplant door Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen. Omdat de boomgaard zo bijzonder is werd het de eerste adoptieboomgaard van het IKL waar leerlingsnoeiers het vak leren.
We ontmoeten de zussen Fief en Mariet Nilwik; het zijn echte natuurliefhebbers. Er wordt vaak gewandeld en daarbij is het puur genieten van alles wat de natuur te bieden heeft.
Op wandelafstand van de Torenmolen ligt het bekende Savelsbos. Het Savelsbos bestaat uit een ongeveer 6 km lange gordel van hellingbossen. Het bos is rijk aan bijzondere planten en dieren.
En dan verplaatsen we ons naar het Mescher plukbos. Deze naam is afgeleid van het nabijgelegen dorpje Mesch. Zo’n 10 jaar geleden waren we er ook en maakten opnamen van nog jonge boompjes die nog moesten uitgroeien tot een echt bos. Bezoekers kunnen er in het oogstseizoen vruchten plukken of rapen. Daarom is er bij de bosaanleg gekozen voor eetbare vruchten zoals tamme kastanjes, walnoten en hazelnoten.

We zien in deze aflevering o.a. hermelijn, grote lijster, kerkuil, geelgors, vink, das, buizerd  en vink.

In verband met rechtstreekse uitzendingen van Jumping Indoor Maastricht zijn de uitzendtijden veranderd.

Zondag 13 november om 12.20 uur en 14.00 uur
Maandag 14 november vanaf 13.50 uur in de dagcarroussel

***********************************************************************

6 november   2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Sarsven en de Banen: hand aan de schop

Ten zuiden van Nederweert Eind bevinden zich de Peelvennen het Sarven en de Banen. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten in dit gebied. Het Sarsven werd in 2010 hersteld en aanvankelijk waren de venoevers nog kaal, maar dat verandert snel. Inmiddels is er een soortenrijke vegetatie teruggekeerd. De waterkwaliteit verbeterde snel nadat de toevoer van water uit het kanaal Wessem- Nederweert werd gestaakt. Dat kanaalwater is namelijk voedselrijk en dat betekent dat zeldzame planten bij het Sarsven ontbraken. Als we terug kijken naar beelden van 10 jaar geleden kunnen we dat goed zien. Riet, mattenbies en waterlelies was de meest in het oogspringende vegetatie van het Sarsven. Bij het natuurherstel werd de dikke sliblaag uit het Sarsven verwijderd inclusief de begroeiing van de verrijkte oeverzones. De gedaanteverwisseling van het Sarsven van visvijver met weinig natuurwaarden tot een hersteld Peelven met een steeds grotere soortenrijkdom is een feit. De tijd en een goed beheer doet de rest.
Vlakbij het Sarsven en de Banen woont Wendy Raab. Zij en haar man zijn niet alleen echte natuurliefhebbers, maar zij  ontwikkelen zelfs nieuwe natuur.En niet geheel toevallig is Wendy Raab sinds oktober 2015 voorzitter van Stichting het Limburgs Landschap.
Ook de Banen zullen worden omgevormd. 
Presentator Edmond Staal ontmoet vlak voor de ingrijpende herstelwerkzaamheden bij de Banen beginnen collega René Gerats. In de zomer van 2016 gingen we terug naar ‘De Banen’. De natuurherstelmaatregelen zijn duidelijk zichtbaar. Het ven kreeg weer zijn oorspronkelijke grootte en het waterpeil kan stijgen naar het vroegere niveau. Bij de uitbreiding werd de voedselrijke bovenlaag afgegraven.De Rietbeek is omgelegd, zodat deze geen invloed meer heeft op het ven de Banen. Een kwestie van tijd: de terugkeer van de unieke oevervegetatie.

We zien in deze aflevering o.a.roerdomp, geoorde fuut, kleine zilverreiger, ree, gaai, grote zilverreiger en  heggenmus.

***************************************************

30 oktober  2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Zuidelijke Maasduinen

Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten bij de Zuidelijke Maasduinen. Ten noorden van Venlo ligt het natuurgebied Zwart Water, een gevarieerd natuurgebied rond de Venkoulen, een oude Maasmeander. In 1971 kocht het Limburgs Landschap de eerste delen van het Zwart Water aan en verdere aankopen volgden. Landbouwgrond bij de Venkoelen  werd omgevormd tot voedselarm grasland met enkele ondiepe plassen en poelen. Een uigekiend beheer was succesvol. 
We ontmoeten Sjef Horsmans, een echte natuurliefhebber met een grote interesse in vogels. Voor kijkers naar het tv. programma “Blik op de weg” was de inmiddels gepensioneerde Limburgse politieagent een bekend gezicht.
We verplaatsen ons naar het Vreewater. Dit vormt een groene verbindingszone tussen de natuurgebieden het Zwart water in Venlo en de Ravenvennen in Arcen. Een aaneengesloten natuurgebied dus.  In het Vreewater werd een oude Maasmeander hersteld en er werden meerdere amfibieënpoelen aangelegd. Het Ravenvennengebied maakt deel uit van de Maasduinen. Een uitgestrekte gordel van paraboolduinen die zich uitstrekt van Venlo tot aan Gennep, aan de oostzijde van de Maas. Een goed voorbeeld van een paraboolduin is de Wittenberg, één van de hoogste duinen in het gebied. De heide van de Ravenvennen wordt met schapen begraasd. Van oudsher de methode om de heide in goede conditie te houden. De Ravenvennen gaan over in Landgoed Arcen en daarbij is kasteel Arcen met aangrenzende tuinen fraai cultureel erfgoed in bezit van het Limburgs Landschap.
Presenator Edmond Staal ontmoet er collega Gerard Evenhuis. Die herinnert zich nog goed de geschiedenis van kasteel Arcen.

We zien in deze aflevering o.a.kruisbek, fuut, kleine karekiet, egel, boomkikker, grauwe klauwier, boomvalk en sperwer.

********************************

23 oktober  2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Maasplassen

Ten zuidwesten van het dorp Ool ligt de door  grindwinning ontstane Oolderplas. Het schiereiland Isabelle Greend is gelegen tussen de Maas en de Oolderplas. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten  in deze nieuwe natuur in het Midden-Limburgse Maasplassengebied.
In de zomermaanden vindt op de Oolderplas veel waterrecreatie plaats. Omdat de recreatieperiode,  en watervogels die hier overwinteren,  in andere jaargetijden plaatsvinden, gaan recreatie en natuur op de Oolderplas uitstekend samen.
Oolderplas, Isabelle Greend en Oolder Greend. Een oppervlakte van zo’n 263 ha, in eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. En hoe de plantengroei er na jaren goed beheer kan uizien is goed zichtbaar in de Isabelle Greend. Een kleurrijk palet is het resultaat. De gronden rond de plas zijn ideaal om te wandelen en in natuurontwikkelingsgebieden kun je je eigen weg kiezen. Dus struinen mag hier. De Isabelle Greend en de Oolder Greend bestaan vooral uit allerlei typen grasland, waarbij ruige delen worden afgewisseld met verspreide bosjes en waterpartijen.
Konikpaarden en gallowayrunderen zorgen door hun graasgedrag voor variatie in het terrein. Sommige planten worden gegeten en andere juist niet.
Ter hoogte van Linne maakt de Maas een grote lus die dan ook de Lus van Linne wordt genoemd. De Lus van Linne zal de komende jaren een verandering ondergaan. De herinrichting zal een aanzienlijke bijdrage leveren aan de hoogwaterbescherming langs de Maas én ruimte scheppen voor de ontwikkeling van ruim 200 hectare dynamische en soortenrijke riviernatuur. Een mooi plan dus, waarbij natuuronwikkeling, hoogwaterbescherming en grindwinning worden gecombineerd. Presentator Edmond Staal ontmoet er collega Luc Daamen, medewerker van Stichting het Limburgs Landschap.
In de Isabelle Greend ontmoeten we Pascal Gense, een verwoed amateurfotografe met heel veel geduld bij het maken van foto’s van dieren.  

We zien in deze aflevering o.a.fuut, koninginnepage, buizerd, koniks, knobbelzwaan, meerkoet en vos. 

*****************************

16 oktober  2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Zuidelijk Geuldal

Presentator Edmond Staal ontmoet collega Maurice Peerboom, medewerker van Stichting het Limburgs Landschap.
Vakwerkboerderijen, zoals hoeve Bervesj,  zijn mooie voorbeelden van cultureel erfgoed. Hoeve Bervesj werd fraai gerestaureerd en is eigendom van het Limburgs Landschap.
Landschapselementen zoals houtwallen, heggen, bosjes en losse boomgroepen vergroten niet alleen de natuurwaarden in het Geuldal, maar kleden ook het landschap aan. De meanderende Geul heeft het landschap gevormd. Een zeldzaamheid in het Geuldal is het zinkviooltje. Er worden uitvoerige maatregelen genomen ter verbetering van het biotoop van de zinkflora. Of deze maatregelen afdoende zijn zal de toekomst leren.
In de Heimansgroeve ligt het oudste stukje Nederlandse bodem dat bovengronds zichtbaar is. De groeve is genoemd naar Eli Heimans, die begin 20^e eeuw de eerste fossielen in de groeve ontdekte. Heel bijzonder dus.
We ontmoeten Jos Odekerken, bekend schrijver en fotograaf van diverse boeken over landschap, natuur en cultuur in Limburg. Hij wandelt veel en graag o.a. in Cottessen, hier met wandelvriendin Irene Bessems.

We zien in deze aflevering o.a. grote lijster, vuursalamander, steenuil, waterspreeuw, ijsvogel, grote gele kwikstaart, grauwe klauwier en das.

*********************************************

9 oktober  2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Noordelijke Maasduinen

Landgoed de Hamert is bijna 1100 ha groot. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten op het landgoed, dat gesitueerd is tussen de Maas en de Duitse grens. Landgoed de Hamert omvat een breed scala aan landschapstypen. De hoefijzervormige paraboolduinen zijn kenmerkend voor het Nationaal Park de Maasduinen. Ze zijn ontstaan tegen het eind van de laatste ijstijd. In 1961 werden de eerste delen van Landgoed de Hamert door het Limburgs Landschap aangekocht. Daarna zorgde een uitgekiend beheer dat het één van de mooiste grote Limburgse natuurgebieden is.  Presentator Edmond Staal ontmoet in deze aflevering  collega Harry Bussink, medewerker van Stichting het Limburgs Landschap.
Natuurherstel en natuurontwikkeling door het Limburgs Landschap zorgen voor prachtige resultaten. Het Heerenven is daarvan een schitterend voorbeeld. Vanaf 1999 is een grasland veranderd in een groot ven. De bovenste voedselrijke laag van de bodem is weggegraven. Allerlei planten en dieren van vochtige milieus zijn teruggekeerd.
In 2012 werd ruim 5 ha verdroogd en voedselrijk grasland omgevormd tot waardevolle natuur in ontwikkeling. Een ven met overgang van gagel, heide en vochtige heide naar droge heide. Het begin is er: in enkele jaren veranderde een soortenarm weiland in een waardevol natuurgebied. Een goed beheer heeft oog voor natuurherstel.
Het Kempische heideschaap helpt bij het beheer van de heide. Ze voorkomen dat er teveel gras tussen de heidestruiken groeit. Schapen vinden gras namelijk lekkerder dan heide en door die voorkeur wordt vergrassing dus tegengegaan. Ook wordt er kleinschalig geplagd. We ontmoeten ook Lex Veenma en partner Marjo Leers,  twee fanatieke wandelaars, die de  prachtige natuurschoon van de Maasduinen ontdekken.

We zien in deze aflevering o.a. zandhagedis, kneu, wespendief, knoflookpad, vos, gladde slang met hazelworm en kleine bonte specht.

***************************************

2 oktober  2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : De Bemelerberg

Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten op de Bemelerberg en omgeving. Het gebied is één van de parels van Stichting het Limburgs Landschap. In een ver verleden heeft de Maas krijtlagen aangesneden en vroegere bewoners hebben met graaf- en zaagwerk het landschap verder gevormd. Het landschap werd dus in honderdduizenden jaren gevormd en bestaat uit bloemrijke graslanden, kalkhellingen en hellingbos. Ook liggen  er een aantal ondergrondse mergelgroeves.
Presentator Edmond Staal ontmoet op de Bemelerberg collega Arjan Ovaa, ecoloog in dienst bij Stichting het Limburgs Landschap. De Bemelerberg is één van de soortenrijkste reservaten van Stichting het Limburgs Landschap.
We ontmoeten er ook Guus Urlings, journalist van de Limburgse kranten. Vooral zijn rubrieken over natuur en allerlei typische Limburgse onderwerpen zijn bekend. Hij is geboren en getogen in Bemelen.
Het mergellandschaap is bij uitstek geschikt voor het begrazingsbeheer van de Bemelerberg. Ooit was het bijna uitgestorven, maar op initiatief van bioloog Henk Hilligers werd het schaap succesvol teruggefokt. Niet alleen het aantal plantensoorten is groot in de kalkgraslanden, maar ook het aantal kleinere diersoorten. Insecten zijn vaak echte zonaanbidders en de op het zuiden gerichte hellingen blijken dan ook een zeer goed leefgebied.
Dichtbij de Bemelerberg op het plateau van Margraten bevindt zich de Van Tienhovenmolen. In 1956 kreeg het Limburgs Landschap de molen in eigendom. Diverse grote restauraties vonden er in latere jaren plaats. Op het plateau bij Sibbe bevindt zich een akkerreservaat.  Dankzij het hamstervriendelijk beheer en het uitzetten van hamsters is er weer toekomst voor deze bedreigde diersoort. ’s Winters is het gebied een dorado voor vele vogelsoorten.

We zien in deze aflevering o.a. torenvalk, vleermuis, das, hamster, koninginnepage, icarusblauwtje, vleermuis, wezel, hermelijn en  roek.

***********************

25 september 2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Landgoed en beekdal

In deze 15- delige televisieserie  “85 jaar Limburgs Landschap”  kijken we naar het verleden, het heden en de toekomst.  Vaak onder de noemer: zo was het… zo is het nu. We willen laten zien wat er in 85 jaar goed beheer en beleid is bereikt.

Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten op Landgoed Exaten en het aangrenzende Haelense Beekdal. Het gebied heeft een oppervlakte van zo’n 211 ha. Bossen, houtwallen, weilanden en akkers wisselen elkaar af. Door de ligging tussen Leudal, Beegderheide en andere natuurgebieden wordt de natuurwaarde als geheel extra versterkt. De Haelense beek mag weer meanderen. De oude meanderbochten werden hersteld. De beek heeft nu een veel langere en ondiepere loop. Ideaal voor allerlei water- en moerasplanten. En voor het oog: een fraai beekdallandschap. In de lage delen langs de beek ligt grasland en hooiland en op de hoge delen bossen en akkers. Boerderij Stockshof op landgoed Exaten wordt deels gebruikt als werkschuur en regiokantoor van Stichting het Limburgs Landschap. Presentator Edmond Staal ontmoet hier collega Jos Berends, districtbeheerder in Midden-Limburg. Landgoed Exaten kan in 3 delen worden gesplitst en wel in de Haelense beek, het dal er om heen en de hoge zandgronden ten oosten ervan met akkers en bossen.
We ontmoeten ook  de bekende weerman van L1 televisie Thijs Zeelen.  Hij fietst veel en  ook op landgoed Exaten kun je goed fietsen. Thijs Zeelen vertelt over de temperatuur in het beekdal.
Vanuit Exaten verplaatsen we ons naar de Beegderheide. Een gedeelte hiervan is in beheer bij het Limburgs Landschap. Aan de Beegderheide grenst de Tuspeel. In 1974 kocht het Limburgs Landschap de Tuspeel om te voorkomen dat het gebied door grindwinning verloren zou gaan. Door een goed beheer is er in de Tuspeel nog een voor Limburg unieke hoogveenvegetatie aanwezig, omringd door loof- en naaldbos.

We zien in deze aflevering o.a. geelgors, kerkuil,  waterhoen, ree, sperwer, gaai, fazant en boompieper.

*************************

18 september 2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Beneden Geuldal

Sinds 1996 beheert Stichting het Limburgs Landschap het natuurgebied Ingendael. Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten in Ingedael bij Valkenburg.  Toen de graslandzones in beheer kwamen bij Stichting het Limburgs Landschap bestonden deze uit weilanden en akkers. Daarna vond natuurontwikkeling plaatst. Weilanden en akkers veranderden in een natuurlijk beekdallandschap.
Een geleidelijke overgang van cultuurlandschap naar een natuuronwikkelingsgebied dat stap voor stap de vormen gaat aannemen van een natuurlijk beekdallandschap. Presentator Edmond Staal heeft een ontmoeting met collega Carlo van Seggelen. Zij bespreken de beheermaatregelen  om het natuurgebied zo optimaal mogelijk te houden.
Ingendael is een echte aanrader voor een wandeling. We ontmoeten er Gert Geluk en partner Angèle Vaessen. Zij zijn echte liefhebbers van wandelen. Vooral lange afstanden staan daarbij op het programma, maar ook dichtbij huis wandelen ze vaak, zoals hier in Ingendael.
De Strabeek slingert als een lint door het landschap. In een natte periode en zeker als de Geul buiten haar oevers treedt verandert Ingendael tijdelijk in een moerasgebied. Een geleidelijke overgang van het natuurontwikkelingsgebied in het dal naar het op een heuvelrug gelegen hellingbos de Bergse Heide. Het hellingbos is rijk aan karakteristieke plantensoorten zoals de gevlekte aronskelk, daslook, speenkruid en bosanemoon. In het bos de Bergse Heide bevindt zich ook de Meertensgroeve, een nog goed herkenbare oude grind- zandgroeve met bijzondere natuurwaarden. De Meertensgroeve, één van die waardevolle gebieden van Stichting het Limburgs Landschap. Om de groeve open te houden worden er regelmatig bomen gekapt en zo blijft het bijzondere milieu van de groeve behouden.

We zien in deze aflevering o.a. grote groene sabelsrpinkhaan, geelgors, watersnip, wezel, wijngaardslak, geelbuikvuurpad, vroedmeesterpad, kneu en havik. 

********************

11 september 2016

85 jaar Limburgs Landschap : Jeneverbes en stuifzand

Voor deze aflevering van Natuurlijk Limburg filmde regisseur Maurice Nijsten met assistentie van Dénise Nijsten op de Boshuizerbergen bij Venray. Het jeneverbesstruweel van de Boshuizerbergen is door zijn omvang van groot belang. Het redden van dit landschap was een van de aanleidingen voor de oprichting van Stichting het Limburgs Landschap. De Boshuizerbergen ligt grotendeels op zandduinen. Het woord stuifzanden is bij harde wind en storm natuurlijk erg letterlijk te nemen. Het kan er dan ook flink te keer gaan.
Het jeneverbesstruweel van de Boshuizerbergen is het grootste in Zuid- Nederland. Verjonging van jeneverbesstruweel verliep vaak moeizaam. Allerlei proeven en onderzoek waren nodig om duidelijkheid te geven hoe een juist beheer moet plaatsvinden, nu en in de toekomst. Presentator Edmond Staal ontmoet collega Michael van Roosmalen, districtbeheerder in dienst van Stichting het Limburgs Landschap. Hij vertelt over het beheer op de Boshuizerbergen om het aantal jeneverbessen niet alleen  in stand te houden maar ook te verjongen.
In de Boshuizerbergen zijn meerdere wandelpaden en ook het Pieterpad doorsnijdt het gebied. Een echte aanrader dus. Wij ontmoeten er het echtpaar Joep en Riny Hahn. Zij zijn fervente wandelaars. Lange afstanden staan op het programma, maar ook wandelen dicht bij huis gebeurt hier vaak.
Periodiek wordt er begraasd door schapen, waardoor ook de heide weer fraai staat te bloeien.

We zien in deze aflevering o.a. geboorte citroenvlinder, torenvalk, kuifmees, rode bosmieren, groen specht, grote bonte specht en boompieper.  

*****************************************

4 september 2016- Natuurlijk Limburg

85 jaar Limburgs Landschap : Anstelvallei 

In deze 15- delige televisieserie  “85 jaar Limburgs Landschap”  kijken we naar het verleden, het heden en de toekomst.  Vaak onder de noemer: zo was het… zo is het nu. We willen laten zien wat er in 85 jaar goed beheer en beleid is bereikt.

De Anstelvallei in Kerkrade is één van de goed bewaarde geheimen van Zuid- Limburg. De gemeente Kerkrade  werkt sinds 2015 samen met  Stichting het Limburgs Landschap aan een gebiedsplan, waarbij de bijzondere waarden van dit gebied worden versterkt. De Anstelvallei met Hoeve Nieuw Ehrenstein , een parel in het Zuid-Limburgse landschap. Gelukkig is het hoofdhuis van Hoeve Nieuw Ehrenstein in gebruik gebleven,  maar een deel van de gebouwen bevindt zich in zeer slechte toestand.  Het Limburgs Landschap is al begonnen met de eerste restauratie-werkzaamheden. Edmond Staal ontmoet collega Mark Rovers ,  bouwkundige bij Stichting het Limburgs Landschap. Hij houdt zich bezig met de restauratie van Hoeve Nieuw Ehrenstein.
De afwisseling van het gebied en de grootte maken de Anstelvallei belangrijk, zeer zeker ook voor de streekbewoners. Opvallend zijn daarbij de glooiende weilanden en akkers. De Anstelvallei bevindt zich in een sterk verstedelijkte omgeving. In het gebiedsplan is dan ook extra aandacht voor de ontsluiting met paden  en nieuwe mogelijkheden voor verblijfstoerisme. Maar natuurlijk met respect voor natuur en landschap. De Cranenweijer, het groot stuwmeer , wordt aan één kant omgeven door een hellingbos.
We ontmoeten ook Leon Rademakers, weerpresentator bij L1 televisie. Ook hij maakt hier regelmatig een wandeling in de Anstelvallei.
Hoeve Nieuw Ehrenstein met het beekdal, Cranenweijer, bossen, akkers en weilanden heeft een oppervlakte van zo’n 220 hectare.

We zien in deze aflevering o.a. heggenmus, pimpelmees, torenvalk, vos, fazant, witte kwik, grote bonte specht en mol. 

*************************************************************************

Natuurlijk Limburg  "Kasteel en landschap"
vanaf 5 juni 2016 op L1TV (herhaling serie 2015) 

Vanaf zondag 5 juni herhaalt  L1TV de 15- delige serie “Natuurlijk Limburg”. Het thema is deze keer: “Kasteel en Landschap”. Naast de aandacht voor de natuur- en landschappelijke waarde van landgoederen en buitenplaatsen is er zeker ook aandacht voor de cultuurhistorische waarde door specifiek aandacht te besteden aan de gebouwen en de aangelegde landschappelijke elementen. Die variatie is voor een deel streekgebonden. De rijke historie van Limburg wordt hierdoor onderstreept.

Zie voor uitzending gemist: www.L1.nl/kasteel

5 juni 2016                 Natuurlijk Limburg:  Kasteel Goedenraad en landschap

12 juni 2016               Natuurlijk Limburg:  Kasteel Horn en landschap

19 juni 2016               Natuurlijk Limburg:  Kasteel Neercanne en landschap

26 juni 2016               Natuurlijk Limburg:  Kasteel Arcen en landschap

3 juli 2016                   Natuurlijk Limburg:  Kasteel Cortenbach en landschap 

10 juli 2016                 Natuurlijk Limburg:  Kasteel Montfort en landschap

17 juli 2016                 Natuurlijk Limburg: Kasteel Cartils en landschap

24 juli 2016                 Natuurlijk Limburg:  Kasteel Geijsteren en landschap

31 juli 2016                 Natuurlijk Limburg:  Kasteel Eijsden en landschap

7 augustus 2016         Natuurlijk Limburg:  Kaldenbroek en landschap

14 augustus 2016       Natuurlijk Limburg:  Kasteel Stein en landschap

21 augustus 2016       Natuurlijk Limburg:  Kasteel Elsloo en landschap

28 augustus 2016       Natuurlijk Limburg: Kasteel Bleijenbeek en landschap

****************************************************************************************************

Natuurlijk Limburg 2014

Groen genieten in het Limburgs Landschap

 15-delige tv-serie van Maurice Nijsten in samenwerking

met Stichting het Limburgs Landschap en L1TV

Natuur in de eigen regio is voor velen de plek om tot rust te komen, te genieten van het landschap, de flora en de fauna. Ook al kent u de namen van al die planten en dieren niet, genieten kan men toch.
Samen met Edmond Staal van Stichting” Het Limburgs Landschap” maken we wekelijks een wandeling, waarbij we oog hebben voor het kleine. Wat ontdekken we allemaal tijdens zo’n wandeling? Leuke weetjes, maar ook alledaagse dingen. Beheermaatregelen zijn voor elk gebied anders. Ieder beschermd gebied heeft een eigen beheerplan op basis van historisch en ecologisch onderzoek en beheerervaringen.  Plant en dier profiteren hier dan weer van.
We gaan groen genieten van het landschap en zijn bewoners in onze provincie.

Presentator Edmond Staal en regisseur Maurice Nijsten

De uitzendlengte van iedere aflevering is 25 minuten

Titels en uitzenddata

Uitzending gemist:

Kijk op: www.L1.nl/natuurlijklimburg  

************************************************  
                                                               

Natuurlijk Limburg- waterwandelingen
15 delige tv- serie van Maurice Nijsten over het Limburgs Landschap.

Ruim een jaar lang heeft programmamaker Maurice Nijsten uit Ulestraten, samen met Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap veel natuurgebieden, verspreid over de hele provincie  bezocht. Van de snelstromende Zuid-Limburgse beken tot de verstilde vennen in Noord-Limburg. Water heeft door de eeuwen heen het landschap gevormd. De laatste jaren zijn door ingrepen van de Waterschappen veel recht getrokken beken weer gaan meanderen. Een maatregel om wateroverlast te voorkomen, waarvan ook de natuur en het landschap profiteren. Samen met Edmond Staal wandelen we langs rivieren, beken, stroompjes en vennen. Verspreid door de provincie maken we wandelingen door fraaie natuurgebieden, waarbij water een belangrijke rol speelt. Water, de beeldhouwer van het landschap. Landschap is meer dan natuur alleen. Natuur en cultuur gaan vaak hand in hand. Het Limburgs Landschap zet zich in voor aankoop, bescherming en beheer van natuur en de bijbehorende cultuurmonumenten. Al die aspecten zijn verweven in de televisieserie. Natuur in de eigen omgeving is voor velen ook de plek om tot rust te komen, te genieten van de seizoenen of om “een frisse neus te halen.” Genieten van de natuur in verre landen is slechts een momentopname. Natuurlijk Limburg heeft oog voor de eigen regio: het woon-en leefgebied van de Limburgers. Daarbij zijn er uiteraard ook veel mooie opnamen van dieren te zien, de belangrijke pijler waardoor de televisieserie zo hoog wordt gewaardeerd. Ook al kent de kijker de namen van al die planten en dieren niet bij een wandeling ; genieten kan toch wel.

Uitzendschema:

8 april-  Waterwandeling langs de Geul

15 april- Waterwandeling langs de Oostrumse beek

22 april- Waterwandeling langs de Vlootbeek

29 april- Verstild water

6 mei- Waterwandeling in Pepijnsland

13 mei- Variatie door stromend water

20 mei- Water, fundament voor het landschap

27 mei- Water beeldhouwt het landschap

3 juni- Cultuurhistorie vol natuur

10 juni- Waterwandeling langs de Zieversbeek

17 juni- Waterwandeling langs de Niers

24 juni- Waterwandeling langs de Jeker

1 juli- Maascorridor midden in de stad

8 juli- Waterwandeling langs de Selzerbeek

15 juli- Waterwandeling door Limburg 

***********************************************************
 

Natuurlijk Limburg vanaf 6 september 2013 wekelijks weer op L1 televisie

Met ingang van 6 september 2013 start L1 televisie weer met de uitzendingen van een nieuwe 15- delige serie 'Natuurlijk Limburg'. Voor deze 15- delige serie gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden en bezoeken daarbij gebieden van Stichting het Limburgs Landschap. Landschap, cultuurhistorie, fauna en flora. Dat zijn de ingrediënten voor de televisieserie ”Natuurlijk Limburg”. En steeds weer gezien uit andere invalshoeken. De laatste jaren waren opnamen vanuit een luchtballon en waterwandelingen daarbij de uitgangspunten.
Natuurlijk Limburg 2013 laat zien dat het landschap in onze provincie een opvallend rijke historie kent. In alle bezochte gebieden bewijzen archeologische vondsten dat de inrichting van het landschap van oudsher (letterlijk!) mensenwerk is. In iedere aflevering is er dan ook een item, dat het door Edmond Staal bezochte gebied in een historisch kader plaatst.

Uitzendtijden op L1 televisie:

vrijdag: 19.00, 21.00, 22.00 en 23.00 uur
zaterdag: 12.00, 14.00 en 16.30 uur
zondag: 12.30, 14.30 en 16.30 uur

Uitzending gemist:

Kijk op: www.L1.nl/natuurlijklimburg

Vanaf vrijdag 27 december tot april 2014  start L1 televisie met de herhaling van onderstaande serie.

27 december (eerder uitgezonden 6 september)
Natuurlijk Limburg afl. 1: Zichtbare geschiedenis door beekherstel

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
Landschap, cultuurhistorie, fauna en flora. Dat zijn de ingrediënten voor de televisieserie. “Natuurlijk Limburg”. Steeds weer gezien vanuit andere invalshoeken. In iedere aflevering is er een item, dat het door Edmond Staal bezochte gebied in een historisch kader plaatst.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal  archeoloog Jan Roymans.  Hij vertelt o.a. over de Romeinse de brug die is gevonden tijdens de herstelwerkzaamheden aan de Tungelroysebeek. Edmond ontmoet ook Sjra van Horne. Met hem brengen we een bezoek aan de zogenaamde Uilentoren op landgoed “de Bedelaar”. Sjra vertelt over de historie en over wetenschapper professor Dubois.

We vertrekken bij de  Sint Elisabethsmolen in Haelen. Deze molen was een watermolen op de Leubeek. In 1944 bracht de bezetter opgeslagen munitie tot ontploffing, met als resultaat deze ruïne. Stichting het Limburgs Landschap heeft meegewerkt aan het natuurontwikkelingsproject Tungelroysebeek, op initiatief van het Waterschap Peel en Maasvallei. Hierdoor kreeg de beek weer een natuurlijk profiel.
Landgoed Beijlshof kent een grote landschappelijke variatie. En ook hier is Stichting het Limburgs Landschap uw gastheer. Voor wandelaars is het landgoed op wegen en paden vrij toegankelijk. Het gebied bestaat uit loof- en naaldbossen, uit landbouwgronden en uit het dal van de Tungelroysebeek.Bij de aanleg van het landgoed de Bedelaar had professor Dubois een natuurpark voor ogen waarin de natuur zijn gang kon gaan. Het gebied van 38 ha werd van een open heidelandschap omgevormd tot een dicht bosgebied.
We vervolgen nu de loop van de Tungelroyse beek. Hier is mooi te zien dat de beek na het natuurontwikkelingsproject weer meandert. En zo hoort dat! Er is veel afwisseling in landschapstypen in het stroomgebied van de Tungelroysebeek.  In en om de  Tungelroyse beek zijn erg veel archeologische vondsten gedaan.
Samen met Jan Roymans bezoeken we o.a. de Romeinse brug over de Tungelroysebeek en de Ellerschans. Schoolkinderen maken kennis met de Ellerschans en in de gracht wemelt het van kikkervisjes en waterinsecten. Jan Roymans legt uit waar de schans voor diende.

We zien in deze aflevering o.a.  zwarte specht, heggenmus, phegeavlinder, havik, gaai, bunzing,  spitsmuis en  buizerd.

13 december:
Natuurlijk Limburg afl. 15-  Leesbaar landschap door spitten en graven.

Voor deze aflevering bezoeken we samen met Edmond Staal  enkele natuurgebieden in Noord-, Midden- en Zuid- Limburg. Met extra aandacht voor archeologie en geologie.
Landgoed de Hamert is bijna 1100 ha groot. Dit gebied, gesitueerd tussen de Maas en de Duitse grens omvat een breed scala aan landschapstypen.
De afgelopen 20 jaar is landgoed de Hamert van een grotendeels droog gebied veranderd in een afwisseling van droog bos, hei en stuifzand en veel vennen. Begin vorige eeuw werd er veel ontgonnen  en een Duitse eigenaar die aan het ontginnen was ontdekte grafheuvels. Archeoloog Holwerda is verder gaan graven en hij ontdekte zo’n 100 grafheuvels.  Ook zijn er talloze urnen gevonden. Het Vorstengaf op het paraboolduin bij het Pikmeeuwenwater is een van de grootste grafheuvels van Nederland. Door de ligging en de omvang van de grafheuvel vermoedt men dat een belangrijke persoon deze heuvel als laatste rustplaats heeft gekregen. We brengen ook een bezoek aan het nieuwe bezoekerscentrum van Stichting het Limburgs Landschap, gelegen bij het Reindersmeer in Well. Hier bevindt zich o.a. een historische urn( foto), gevonden in een van de grafheuvels op de Hamert.. De eerste sporen van bewoning op de Hamert dateren van circa 2000 jaar voor Christus.
We gaan nu naar Midden- Limburg en wel naar het Meerlebroek en het Beeselsbroek. Het Meerlebroek was ooit een ideale leefomgeving van een soort valk, Smelleken of Meerle genaamd. Waarschijnlijk verklaart dit de naam van het gebied. Na de aanleg van de A73 is er meer balans tussen landbouw en natuur ontstaan.Ter compensatie van die aanleg  is er hier nu een aantrekkelijk landschap ontstaan, waar de natuur haar gang kan gaan. Edmond ontmoet hier archeoloog Leo Verhart. Hij  laat aan Edmond zien dat het vroeger in het Meerlebroek niet altijd even vredig en rustig was. Een monument herinnert aan een galg en er zijn historische grafheuvels te zien.  Van het Meerlebroek gaan we naar het Beeselsbroek.  Het Beesels Broek geeft nog een goed beeld van het vroegere natuurrijke cultuurlandschap. Hier werd rond het jaar 1800 nog turf gestoken. Het ontleent zijn waarde aan de overgang van vochtige naar droge omstandigheden.
In Zuid- Limburg brengen we een bezoek aan de Dellen, Meerssenerbroek en Curfsgroeve. Drie in elkaar overlopende gebieden, waarbij de variatie wordt versterkt door een juist beheer.
De Dellen is een fraai natuurgebied van Stichting het Limburgs Landschap, gelegen op de zuidelijke helling van het Beneden Geuldal. Het gebied bevat verschillende bostypen en die afwisseling zorgt voor een grote soortenrijkdom. Diep verscholen in de hellingbossen ligt een voormalige groeve. Ruim 70 jaar werd in deze zogenaamde Curfsgroeve mergel gewonnen. Het Limburgs Landschap heeft het gebied in beheer en richt de groeve nu steeds verder  in om hem toegankelijker  te maken voor het publiek. Tientallen jaren werd er mergel gewonnen in de Curfsgroeve. Nu is er rust en mag de natuur haar gang gaan. Door de warme omstandigheden in de groeve hebben insecten het hier prima naar hun zin. Een kudde Nederlandse geiten zorgt ervoor dat de groei van bos in de open groeve in toom wordt gehouden. Zij helpen Stichting het Limburgs Landschap dus bij het beheer van het nieuwe natuurgebied. De Curfsgroeve heeft een oppervlakte van 40 hectaren en is plaatselijk 60 meter diep. We brengen ook een bezoek aan het Natuur Historisch Museum in Maastricht waar paleontoloog Anne Schulp ons de restanten van een Mosasaurus uit de Curfsgroeve laat zien.

We zien in deze aflevering o.a. wespendief, nachtzwaluw, gladde slang, zandhagedis, bunzings, rugstreeppad, havik en wijngaardslak.

Natuurlijk Limburg
6 december afl. 14- Frankenhofmolen: uniek industrieel erfgoed

In het uiterste zuidoosten van de provincie ligt tussen Holset en Vaals en langs de Zieversbeek een oud industrieel molencomplex, de Frankenhofmolen, in de volksmond vaak Volmolen genoemd. Het wordt omringd door enkele vochtige graslanden, die deels met hoogstambomen beplant zijn. Op het moment van aankoop door het Limburgs Landschap was de Frankenhofmolen  een indrukwekkende industriële bouwval. In de vochtige weilanden is er een grote soortenrijkdom met o.a. dotterbloemen en zeggengraslanden. Voor het Limburgs Landschap was hier een unieke kans om een historische watermolen met het bijbehorende landschap als één geheel te behouden.
In 2008 krijgt Stichting “het Limburgs Landschap” het molencomplex in eigendom. Het effect van verwaarlozing sinds 1955 is duidelijk zichtbaar. Het instortende dak was één van de belangrijkste aandachtspunten toen aan de restauratie werd gedacht. Jarenlang had de regen hier vrij spel en dat liet duidelijke sporen na. In 1606 waren op deze plek twee kopermolens, waar koperen ketels werden gefabriceerd. Later werd het een volmolen, in het rijke textielverleden van het grensgebied. Toen de textielindustrie verdween heeft de molen nog een tijd lang dienst gedaan als graanmolen. Tenslotte had het gebouw nog een boerderij en woonfunctie, de laatste bewoners waren niet in staat het grote complex te onderhouden. Natuurlijk werd bij de restauratie van het complex ook een nieuw rad geplaatst. Voor “Natuurlijk Limburg” werden de jarenlange restauratiewerkzaamheden in allerlei fasen gevolgd en dat levert unieke beelden op. De Frankenhofmolen bevindt zich aan alle kanten in een landelijke omgeving. Hoogstamfruitbomen, heggen en houtwallen in een licht glooiend landschap. Zo ziet de directe omgeving van de Frankenhofmolen er uit. De Zieversbeek voert water aan naar de Frankenhofmolen. Vlakbij ligt  een groot boscomplex bekend onder de naam Vijlenerbossen. De Vijlenerbossen maken deel uit van een aaneengesloten bosgebied van ongeveer 3000 ha gelegen in Nederland, België en Duitsland. Het Nederlands deel van dit gebied beslaat ruim 600 hectaren.
De omgeving van de Frankenhofmolen ademt rust uit. Er werd bij de rerstauratie gewerkt met respect voor het historische gebouw en het geven van een nieuwe toekomst eraan. En in 2013 is het dan zover. Eerder dan gedacht. Vier jaar geleden stond het geheel nog op instorten. Een huzarenstuk, want eigenlijk was het een tienjarenplan. De vervallen stuw werd in oude luister hersteld. Respect voor het landschap is natuurlijk altijd een uitgangspunt voor stichting “het Limburgs Landschap.”

We zien in deze aflevering o.a. wezel, reiger, fazant, hazelmuis, egel, torenvalk, wilde zwijnen en vliegend hert.

29 november
Natuurlijk Limburg afl. 13- Vuursteen en Romeinen in het Geuldal

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering brengen we met  Edmond Staal  een bezoek aan het Thermenmuseum in Heerlen en gaan we naar de vuursteenmijn in het Savelsbos.

Tussen Berg, Vilt en Houthem ligt een 185 ha groot  gebied , waarin plateaubos via hellingbos overgaat in vochtig grasland. De Geul slingert zich er dwars doorheen. De omgeving kent een lange bewoningsgeschiedenis.  Vanaf circa 3500 voor Christus vestigden de eerste boeren zich er. Circa 2500 voor Christus werd er vuursteen gedolven. De Romeinen wonnen al mergel in open groeven. Vanaf de late Middeleeuwen ontstonden de ondergrondse groeven.
Het bekende chateau Sint- Gerlach grenst aan het natuurontwikkelingsgebied Ingendael. Het klooster St Gerlach, nu hotel,  bestaat al sinds 1201. De Sint- Gerlachuskerk is een Rijksmonument en behoort tot de top 100 van de Nederlandse Unesco monumenten. Centraal in de kerk het graf en reliekschrijn van St. Gerlach. Cultureel erfgoed in de vorm van Chateau Sint Gerlach, en de Sint Gerlachuskerk, begrensd door fraaie natuur.
Door de Strabeek in het Ingendael te laten uitmonden en door overstromingen van de Geul vindt er een afwisseling van natte en droge perioden plaats. Dat geeft veel afwisseling in flora en fauna.
De Bergse heide is gelegen op een heuvelrug. De Bergse heide is  een fraai hellingbos ook in bezit bij  Stichting het Limburgs Landschap.  Het bos is rijk aan karakteristieke plantensoorten en plaatselijk komt er pure kalk aan de oppervlakte.
Langs Ingendael loopt de Romeinse weg.  En op het kruispunt van twee Romeinse hoofdwegen ontstond Coriovallum, het huidige Heerlen. We brengen een  bezoek aan het Thermenmuseum in Heerlen. In 1941 werd het grote Romeinse openbare badhuis ontdekt. Het werd midden in de oorlog opgegraven. Het badhuis van Heerlen is uniek voor Nederland, omdat het zo goed bewaard is gebleven. Een permanente expositie in het Thermenmuseum geeft antwoord op de vraag wat de komst van de Romeinen zo’n 2000 jaar geleden betekend heeft voor de toenmalige inwoners van Zuid- Limburg. Het huidige zuiden van Limburg heeft ruim vier eeuwen deel uitgemaakt van het Romeinse Rijk. Het landschap bestond vooral uit zogenaamde villa’s, grote landerijen die graan en andere producten produceerden.
En dan weer terug naar Ingendael. In het gebied mondt de Strabeek uit en zo werd een doorstromend moeras gecreëerd. De Geul heeft hier alle mogelijkheden om te meanderen. Oevers kalven af en grindbanken komen bloot te liggen. Zo ontstond er een dynamiek die past bij het beheer.
We brengen met Edmond een bezoek aan de vuursteenmijn in het Savelsbos. De vuursteen werd gebruikt voor het vervaardigen van gebruiksvoorwerpen en wapens.

We zien in deze aflevering o.a. vos, das, waterspreeuw, wezel, wijngaardslak, grote lijster  en groene specht.

22 november
Natuurlijk Limburg afl. 12- Jammerdal: rijke natuur en unieke fossielen

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal  de bekende paleontoloog Anne Schulp in verband met de vondst van unieke fossielen in het Jammerdal.

We vertrekken vanuit het natuurgebied Ulingsheide. Het ecoduct Wambach bij Venlo overspant de A74 vlak voor de grens met Duitsland. Het is met zijn 58 meter het breedste ecoduct van Nederland. Het ecoduct verbindt Ulingsheide met het Jammerdal, ook wel Onderste en bovenste molen genoemd. Veel dier-en plantensoorten maken al gebruik van deze natuurlijk ogende verbindingsweg.
Bij de herinrichting van kleigroeve tot natuurgebied is op het diepste punt zoveel klei achtergelaten dat er water blijft staan.  Het Limburgs Landschap zet zich  bij het beheer steeds in voor het behoud van historische elementen in de natuurgebieden. In het Jammerdal zijn dat grafheuvels en een origineel stuk Romeinse weg. Er wordt door het Limburgs Landschap ook steeds gewerkt aan het verder verbeteren van leefgebieden voor dieren. In het Jammerdal bijvoorbeeld werd een steile wand behouden voor de oeverzwaluw. De overgangen van droog naar nat, met omhoog komend kwelwater, leverde in de jaren zeventig al meer dan 260 soorten hogere planten op.

In het gebied zien we ook droog eikenbos met ruwe berk en wilde lijsterbes in de struiklaag. Op kleiige bodem groeien hier boomsoorten als es, beuk en zoete kers.

Het Jammerdal kent een rijk historisch verleden. In het Natuur historisch museum in  Maastricht hebben we een afspraak met paleontoloog Anne Schulp. Aan de hand van opgravingen kan hij ons laten zien wat er zich duizenden jaren geleden afspeelde  in het Jammerdal. Een rijk verleden over o.a. neushoorns, apen en panters in Tegelen. Lang geleden, maar de bewijzen liggen  in het natuurhistorisch museum in Maastricht.

De afgewerkte kleigroeve werd een natuurgebied met veel variatie in leefmilieu en dus een rijkdom aan soorten. De natuurgebieden rond det Onderste en Bovenste Molen vormen een essentiële rol in de ecologische verbindingszone tussen de Maasduinen ten noorden en de bosgebieden ten zuiden van Venlo.

We zien in deze aflevering o.a. oeverzwaluw, ree, torenvalk, kleine karekiet, koekoek, zandhagedis, waterhoen en vos.

15 november
Natuurlijk Limburg  Afl. 11 - Natuur en archeologie langs de Vlootbeek

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal van Stichting “Het Limburgs Landschap” Leo Verhart, bekend archeoloog.
In een weiland laat Leo Verhart aan Edmond zien dat de bodem in het dal van de Vlootbeek een lange geschiedenis kent. Door met een grondboor in de grond te boren haal je de geschiedenis letterlijk naar boven. Aan de plantenzaden en de verschillende grondsoorten in de grondboor kun je afleiden hoe het land er historisch en geologisch gezien uitzag. Bij de Roer kan de archeoloog ook boeiend verhalen over de geschiedenis. De Roer is een relatief kleine snelstromende rivier met enorme steilranden. Er zijn eilanden ontstaan, dat waren de wat hogere punten in het landschap. Dit verlandde enigszins en hier woonden dan ook al de pre-historische mensen. Aan de Vlootbeek tussen Montfort en de Duitse grens liggen een aantal eigendommen van Stichting “het Limburgs Landschap.” Het bosgebied het Sweeltje is hiervan het grootste. Het Sweeltje ligt op een stuifduinengordel uit de voorlaatste ijstijd. Het bos bestaat grotendeels uit naaldbos met voornamelijk grove den. Het Limburgs Landschap zorgt door dunning dat het naaldbos geleidelijk wordt omgevormd naar een gemengd bos en dat verhoogt de natuurwaarde. Direct langs de Vlootbeek komt loofbos tot ontwikkeling en de bosranden worden bij het beheer verder versterkt. Langs de beek bezit het Limburgs Landschap steeds meer graslandpercelen die zeer extensief worden gebruikt. Dit beheer zorgt voor o.a. een gevarieerde  flora en een rijk insectenleven.
Edmond wandelt met Leo Verhart verder langs een uniek landschap van weilanden en akkers. Bij opgravingen door archeologiestudenten is gebleken dat daar in de steentijd al mensen hebben gewoond. Talloze gevonden pijlpunten van vuursteen zijn daarvoor o.a. het bewijs.
Bij de reconstructie van de Vlootbeek in Montfort werd eind 2009 een bijzondere archeologische vondst gedaan. Bij graafwerkzaamheden in het dal van de Vlootbeek werden 65 zilveren en 6 gouden Romeinse munten gevonden.De oudste munt dateert uit 122 v. Christus en de jongste munt is geslagen in 69 na Christus.  Om het achterliggende verhaal van de muntschat beleefbaar te maken is er in het landschap langs de Vlootbeek een monument gemaakt van Maaskeien, met daarop in hardsteen uitvergrote muntmedaillons. Zo kunnen wandelaars de geschiedenis ervaren.
Met Edmond brengen we tenslotte ook nog een bezoek aan het Heemkundemuseum in Odiliënberg, waar de originele Romeinse munten worden tentoongesteld.
We zien in deze aflevering o.a. torenvalk, buizerd, wezel, kievit, bruine kiekendief, wild zwijn, gaai en das.
 

8 november
Natuurlijk Limburg  Afl. 10: Landgoed de Hamert: rijke natuur en lange historie

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
Landgoed de Hamert is bijna 1100 ha groot. Dit gebied, gesitueerd tussen de Maas en de Duitse grens omvat een breed scala aan landschapstypen.
De afgelopen 20 jaar is landgoed de Hamert van een grotendeels droog gebied veranderd in een afwisseling van droog bos, hei en stuifzand en veel vennen. Het Geldernsch Nierskanaal heeft zich omgevormd tot een natuurlijk ogende beek.
Langs de Maas ligt de Stalberg, dit gebied werd ingericht als natuurontwikkelingsgebied. Hier lag in de 15^e eeuw burcht de Stalbergh. Van dit kasteel is vrijwel niets meer over. Slechts enkele met zand opgevulde kelders en muren zijn behouden.
Landgoed de Hamert is zeer afwisselend en bij uitstek geschikt voor wandelaars. Op de Hamert vindt ook nog steeds natuurontwikkeling en natuurherstel plaats. De hoefijzervormige paraboolduinen zijn kenmerkend voor het Nationaal Park de Maasduinen. Ze zijn ontstaan tegen het eind van de laatste ijstijd. De eerste sporen van bewoning op de Hamert dateren van circa 2000 jaar voor Christus. Het Vorstengaf op het paraboolduin bij het Pikmeeuwenwater is een van de grootste grafheuvels van Nederland. Door de ligging en de omvang van de grafheuvel vermoedt men dat een belangrijke persoon deze heuvel als laatste rustplaats heeft gekregen. We brengen ook een bezoek aan het nieuwe bezoekerscentrum van Stichting het Limburgs Landschap, gelegen bij het Reindersmeer in Well. Hier bevindt zich o.a. een historische urn, gevonden in een van de grafheuvels op de Hamert.
Een eenvoudig houten kruis markeert een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van het landgoed. In de 2^e wereldoorlog werden op deze plaats een aantal leiders van het Limburgse verzet geëxecuteerd.
Natuurherstel en natuurontwikkeling door het Limburgs Landschap zorgen voor prachtige resultaten. Het Heerenven is daarvan een schitterend voorbeeld. Vanaf 1999 is een grasland veranderd in een groot ven. De bovenste voedselrijke laag van de bodem is weggegraven. Allerlei planten en dieren van vochtige milieus zijn teruggekeerd.
Bijenkasten hebben een vaste standplaats op de Hamert. Door de diversiteit van de flora maken de bijen hier een heerlijke honing. Als in de nazomer de heide paars kleurt dan maken deze insecten de bekende heidehoning.

We zien in deze aflevering o.a.wespendief, ransuil, zandhagedis, hazelworm, nachtzwaluw en buizerd.

1 november
Natuurlijk Limburg  afl. 9: Vuistbijlen en galgen rond het Beeselsbroek.

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal Leo Verhart, bekend archeoloog.
Het Meerlebroek ligt tussen Beesel en de grens met Duitsland. Het was ooit een ideale leefomgeving van een soort valk, Smelleken of Meerle genaamd. Waarschijnlijk verklaart dit de naam van het gebied. Na de aanleg van de A73 is er meer balans tussen landbouw en natuur ontstaan.Ter compensatie van die aanleg  is er hier nu een aantrekkelijk landschap ontstaan, waar de natuur haar gang kan gaan. Water en natte ruigten zijn aantrekkelijk voor veel vogelsoorten. Al wandelend krijg je een goede indruk van het natuurschoon van het Meerlebroek. Leo Verhart laat aan Edmond zien dat het vroeger in het Meerlebroek niet altijd even vredig en rustig was. Er wordt met een monument herinnerd aan een galg, er zijn historische grafheuvels en een bunker uit de tweede wereldoorlog.
Van het Meerlebroek gaan we naar het Beeselsbroek.  Door de aanleg van een ecoduct over de A73 dat aanlandt in het Beeselsbroek, is er een verbindingszone ontstaan waar plant en dier veelvuldig gebruik van maken.
Het Beesels Broek geeft nog een goed beeld van het vroegere natuurrijke cultuurlandschap. Hier werd rond het jaar 1800 nog turf gestoken. Het Beesels Broek ontleent zijn waarde aan de overgang van vochtige naar droge omstandigheden. In het gebied ontspringen twee beken dicht bij elkaar. Beide beken zijn in de zestiger jaren recht getrokken. Uit de terrasrand komt ijzer- en zuurstofrijk kwelwater aan de oppervlakte. Na een herstelproject is er een ondiepe kwelplas ontstaan; op de oevers is het bijna de hele zomer nat vanwege ontspringende bronnetjes. Door een netwerk van slootjes verdwijnt het kwelwater via de beekjes. De plas verandert geleidelijk in een moeras en het in deze omstandigheden kenmerkend elzenbroekbos komt hier dan nu ook tot ontwikkeling.
Het Limburgs Landschap neemt maatregelen, zodat water langer in het gebied kan worden vastgehouden. Vochtige graslandpercelen met een afwisselende en soms uitbundige flora zijn ook te zien in het Beeselsbroek.
En dan eindigen we uiteindelijk onze wandeltocht in het dal van de Maas.
We zien in deze aflevering o.a.: Wilde zwijnen, vos, ree, kleine bonte specht, kleine vos vlinder en de sperwer
 

25 oktober
Natuurlijk Limburg  Afl. 8: Natuur en oorlogsgeschiedenis van de Groote Heide

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering duikt  Edmond Staal  in de geschiedenis van de Groote Heide, die reeds vroeger van grote militaire betekenis was. Sinds 1883 werd het gebied als schietterrein gebruikt en vanaf 1913 kreeg het ook een functie als oefenvliegveld.
De Groote Heide is één van de meest soortenrijke gebieden van het Limburgs Landschap.  Het was al in de middeleeuwen een heidegebied. Maar er is meer. Niet alleen is er heide, maar ook schraal grasland, gewoon grasland, naald- en gemengd bos. De grootste oppervlakte van het 260 ha grote natuurgebied wordt ingenomen door heide. Begrazing met schapen en aanvullend maaien en kleinschalig plaggen passen bij het heidebeheer door het Limburgs Landschap.
Over de Groote heide lopen verschillende fiets-en wandelpaden.Dus ook weer : Groen genieten in de natuur!
In de tweede wereldoorlog legden de Duitsers er een groot vliegveld aan met twee kruisgewijs liggende landingsbanen. Voor de aanleg van de landingsbanen is grond uit het Maasdal aangevoerd, kalkrijke grond. Daardoor is er meer variatie in bodemtypen ontstaan wat positieve gevolgen had voor de plantenrijkdom. Er heersen op de plek van de oude landingsbanen bijzonder voedselarme omstandigheden. Zeldzame plantensoorten profiteren hiervan. De contouren van de landingsbanen zijn in het terrein zichtbaar gemaakt door zandwallen. Op een luchtfoto zijn de vroegere landingsbanen extra gemarkeerd.
In het natuurgebied zijn ook gemengde bossen en naaldbossen. Naaldbos is via dunning steeds meer omgevormd in de richting van loofbos. En dat beheer gaat door met als doel: ontwikkeling van inheems gemengd bos.
Bij het informatiecentrum ligt een ecologisch beheerde akker. Niet geoogst graan biedt hier ‘s winters voedsel aan veel zangvogels.
Het Limburgs Landschap zorgt bij het beheer ook aan het zichtbaar maken van de oorlogsgeschiedenis van het gebied voor het publiek. Op de grens met Duitsland staat het Grensmonument dat de geschiedenis levend  moet houden.
De Groote heide grenst aan een uitgestrekt en afwisselend natuurgebied in Duitsland, de Krickenbecker Seen. We lopen even de grens over door het natuurgebied Krickenbecker Seen. We zien hier nog een oude hangaar uit de tweede wereldoorlog.

We zien in deze aflevering o.a. klapekster, grote bonte specht, grote lijster, geelgors, zandhagedis, staartmees, gaai, wezel, icarusblauwtje, rupsendoder en wezel.

18 oktober
Natuurlijk Limburg  Afl. 7: Het Cannerbos en militair erfgoed

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal  Jos Notermans, die Edmond rondleidt door de Cannerberg.

Tussen Maastricht en het Belgische Neercanne ligt kasteel Neercanne. Het geheel uit mergelblokken opgetrokken kasteel is het enige terrassenkasteel in ons land. Opvallend aan het kasteel zijn de muren. Tussen de mergelblokken groeien goed aangepaste plantensoorten. Mergelmuren begrenzen de strak geschoren buxushagen die op het terras voor het kasteel zijn aangelegd. Het huidige kasteel Neercanne stamt uit 1698. Onderhoud is natuurlijk een voortdurende zorg. Achter het kasteel ligt op de helling het Cannerbos en op het plateau het Millenniumbos.
In het hellingbos is op verschillende plaatsen begroeiing door het Limburgs Landschap verwijderd om de zogenaamde kalkkoppen beter zichtbaar te maken. In het Cannerbos zijn ook trappen aangelegd, zodat het steile hellingbos beter te begaan is voor wandelaars.  Het oude kasteelbos is één van de rijkste zoogdierengebieden van Nederland.
Aan de voorkant liggen graslanden langs de meanderende Jeker. De Jeker vormt grotendeels de grens van het reservaat.
In de Cannerberg bevinden zich een aantal gangenstelsels, samen zo’n 90 km. Ze vormen een ideaal leefgebied voor vleermuizen. Deze zoogdieren houden hier graag een winterslaap. In deze gangen is er een vrijwel constante temperatuur en vochtigheidsgraad. Ideale omstandigheden voor vleermuizen .
Defensie heeft de schoongemaakte Boschberggroeve definitief teruggegeven aan Stichting het Limburgs Landschap.  Edmond Staal bezoekt met  Jos Notermans deze groeve . Jos Notermans  leidt ons ondergronds rond door  het voormalig NATO- hoofdkwartier in de Cannerberg.  Een zeer imponerend gangenstelsel, het lijkt wel een klein dorp .  Via luchtkokers komt  frisse lucht in de gangen . In het Millenniumbos is te zien hoe die luchtkokers er uit zien, restanten van het militair erfgoed. In 2000 plantte Stichting het Limburgs Landschap op het plateau het ongeveer 5 ha grote Millenniumbos. 365 bomen vormen het skelet van het nieuwe bos.
Het Canner- en Millenniumbos hebben een dicht padennet en zijn voor wandelaars vrij toegankelijk.

We zien in deze aflevering o.a. zwarte specht, boomklever, bunzing, steenmarter, hermelijn, vleermuis, buizerd, zwarte roodstaart, koekoek, heggenmus en egel.

11 oktober  2013
Natuurlijk Limburg afl.6: Ruige riviernatuur en Romeinen

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering heeft  Edmond Staal  een ontmoeting met stadsarcheoloog Maarten Dolmans.
Langs de Maas tussen Baarlo en Venlo ligt een vrijwel aaneengesloten lint van rivieroeverreservaten met grasland en ruigtes. Hier kun je vrij wandelen en hoef je niet op de paden te blijven. Struinnatuur noemen we dat. Bij de aanleg in 2011 van de hoogwatergeul  Raayweide ging ruim 16 ha ruig weiland op de schop. In het aanvankelijk maagdelijk gebied ontwikkelt zich al snel de zogenaamde pioniervegetatie. Dit  is een schoolvoorbeeld van de combinatie hoogwaterbestrijding met de ontwikkeling naar stadsnatuur.
Dit oorspronkelijk ruig weiland langs de Maas van ruim 16 ha recht tegenover de Maasboulevard van Venlo ging in 2011 op de schop. Een spectaculaire ingreep met een goed doordacht resultaat. Geef de Maas de ruimte en de natuur de mogelijkheid  om zich te ontwikkelen.  Hoogwaterbestrijding gaat hier hand in hand met de ontwikkeling tot uitloopgebied van de stad.  De natuur dicht bij huis dus. 
In de Raaiweide ontmoet Edmond Staal  stadsarcheoloog  Maarten Dolmans.  Bij deze graafwerkzaamheden werden allerlei Romeinse vondsten  gedaan.  Ook de Romeinse weg die nu zichtbaar is gemaakt werd ontdekt . We brengen met Maarten Dolmans  en Edmond  Staal ook een bezoek aan het Limburgs museum. Aan de hand van tekeningen kan Maarten Dolmans ons laten zien hoe Venlo er in de Romeinse tijd uitzag.  Er zijn  in het museum ook  veel vondsten uit deze tijd te zien.      De Maascorridor is een aaneen gesloten lint van rivieroeverreservaten metgrasland en ruigtes.  Van de Raayweiden lopen we door de Blericker Nak naar de Romeinenweerd. In de Romeinenweerd  werd in 1995 gestart met afgraven  en aanleggen van kades. In korte tijd groeide het uit tot een prachtig afwisselend natuurgebied. Je kunt er heerlijk struinen in de natuur en dat  is toch een aparte beleving.  Door begrazing met galloways ontwikkelde zich een soortenrijk gebied. Door selectieve begrazing worden namelijk sommige plantensoorten bevoordeeld en andere benadeeld. Het oorspronkelijke agrarisch landschap  is een afwisselend rivierenpark geworden, waar men van kan genieten, zonder gebruik te hoeven maken van de geëffende paden.
We zien in deze aflevering o.a.  putter, torenvalk, mol, geboorte kleine vos vlinder, patrijs, meerkoet, kleine karekiet, blauwborst, fuut en kwak.
 

4 oktober  2013
Natuurlijk Limburg afl. 5: Steentijdjagers en natuurontwikkeling

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering heeft  Edmond Staal  in het openluchtmuseum Eynderhoof een ontmoeting met  Henk Verheyen.
We brengen eerst een bezoek aan de Roeventerpeel. Het herstelde ven  wordt omgeven door elzenbroekbos, droger eiken- berkenbos en grasland. Aan de noordkant is er nieuw bos aangeplant. Via de  Schoordijk lopen we naar de andere Peelvennen de Einderbeek en de  Schoorkuilen.  De vennen zijn enkele jaren geleden hersteld  door Stichting het Limburgs Landschap en weer teruggegeven aan de natuur.
Via de Schoorkuilen arriveren we bij het Sarsven. Eind 2009 werd gestart met de grote opknapbeurt van het Sarsven. De voedselrijke toplaag werd verwijderd, we zien dan de nog kale oevers. Het is een kwestie van tijd. Op de oevers vestigen zich dan weer gauw de oorspronkelijke plantensoorten.
We brengen met Edmond Staal ook een bezoek aan  het naast het  Sarsven gelegen hersteld ven de Banen. Dit ven werd al in 1992 gerestaureerd. In 1955 heeft de Rijksuniversiteit Groningen hier opgravingen gedaan. Dit blijkt één van de belangrijkste vindplaatsen te zijn van bewoners uit de Oude en Midden- Steentijd.
De Banen is zelfs één van de eerste vennen in ons land, waar een grootschalig natuurherstelproject  heeft plaatsgevonden. Op de oevers hebben zich weer oorspronkelijke plantensoorten gevestigd. Vanuit de vogelkijkhut kan de wandelaar in alle rust genieten van dit vogelrijk gebied. Rond de Banen graast het gehele jaar een kudde paarden. Er komt  vooral wilgenstruweel en drogere bossen voor.
In Nederweert- Eind bezoeken we het Openluchtmuseum Eynderhoof.  Edmond heeft hier een ontmoeting met  Henk Verheyen , die over de steentijd vertelt en ons voorwerpen laat zien die de steentijdjagers toen gebruikten.
Van Nederweert-Eind verplaatsen we ons nog even naar het Weerterbos, waarvan ruim 700 ha eigendom is van Stichting het Limburgs Landschap. Het Weerterbos wordt doorsneden door de Oude graaf, een gegraven beek. Het centrale natte deel van het bos staat onder invloed van kwelwater. In het centrale natte deel van het bos is er een afwisseling van vooral zwarte els, zachte berk en wilgen. In de open grasvlakte is een uitkijktoren geplaatst. Deze vergroot de kans aanzienlijk om hier edelherten te zien, met name in de vroege ochtend of late avond.
We zien in deze aflevering o.a. groene specht, vos, nijlganzen, icarusblauwtje, grote groene sabelsprinkhaan, geelgors, boomvalk, citroenvlinder, kleine karekiet en hermelijn.
 

************************

27 september
Natuurlijk Limburg Afl. 4: Natuurrijke Curfsgroeve en een Mosasaurus

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
Edmond Staal ontmoet in deze aflevering Anne Schulp, paleontoloog.

De Dellen, Meerssenerbroek en Curfsgroeve. Drie in elkaar overlopende gebieden, waarbij de variatie wordt versterkt door een juist beheer.
De Dellen is een fraai natuurgebied van Stichting het Limburgs Landschap, gelegen op de zuidelijke helling van het Beneden Geuldal. Het gebied bevat verschillende bostypen en die afwisseling zorgt voor een grote soortenrijkdom. Het plateaubos van de Dellen staat op een relatief voedselarme bodem. Dellen zijn holle wegen en grubben die zich in de helling hebben ingeslepen.
Diep verscholen in de hellingbossen ligt een voormalige groeve. Ruim 70 jaar werd in deze zogenaamde Curfsgroeve mergel gewonnen. Het Limburgs Landschap heeft het gebied in beheer en richt de groeve nu steeds verder  in om hem toegankelijker  te maken voor het publiek. Tientallen jaren werd er mergel gewonnen in de Curfsgroeve. Nu is er rust en mag de natuur haar gang gaan. Door de warme omstandigheden in de groeve hebben insecten het hier prima naar hun zin. Een kudde Nederlandse geiten zorgt ervoor dat de groei van bos in de open groeve in toom wordt gehouden. Zij helpen Stichting het Limburgs Landschap dus bij het beheer van het nieuwe natuurgebied. De Curfsgroeve heeft een oppervlakte van 40 hectaren en is plaatselijk 60 meter diep. Op de hoge steilranden van de groeve zien we bos dat overgaat in de Dellen. Het hellingbos en de grubben hebben een positieve invloed op de dierenwereld.
Vlakbij de ingang van de Curfsgroeve bevindt zich de Bronsdaelgroeve, deze groeve is een oorlogsmonument. Het bestaat uit een nog goed herkenbaar, deels ondergronds complex dat de Duitsers bouwden voor reparatie van vliegtuigmotoren. Maar nog voor de werkplaatsen waren afgebouwd moesten de Duitsers vluchten voor de Amerikaanse geallieerden.
Met Edmond Staal bezoeken we een groeve waar we een afspraak hebben met Anne Schulp, bekend paleontoloog. Aan de hand van de kleuren van het gesteente in de groeve vertelt hij ons over de geschiedenis van de Mosasaurus. We brengen ook een bezoek aan het Natuur Historisch Museum in Maastricht waar Anne Schulp ons de restanten van een Mosasaurus uit de Curfsgroeve laat zien.

We zien in deze aflevering o.a. das, graafbij, koninginnepage, wijngaardslak, vroedmeesterpad, ree, havik, bosuil en vos.

20 september
Natuurlijk Limburg  Afl. 3: Spaanse sporen in landgoed Arcen

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal  Hay Gout. Hij vertelt over de historie van kasteel Arcen.

We vertrekken bij de Eikenweerd een natuurterrein langs de Zandmaas, in beheer bij Stichting het Limburgs Landschap. Het terrein bestaat uit een afwisseling van wilgenstruweel, moerassige laagtes, rivierruigtes en vochtig grasland. Landgoed Arcen ligt tussen Maas en Duitse grens, zuidelijk en oostelijk van Arcen. In het oudste bos van het landgoed treffen we de vaak eeuwenoude beuken, zomereiken, haagbeuken en grove dennen aan.
Het kasteel en kasteeltuinen Arcen zijn eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. Na een grondige onderhoudsbeurt en herstel van gebouwen in de tuin vond in april 2013 de opening plaats. En dan nu even aandacht voor de historie van kasteel Arcen, aandacht voor cultureel erfgoed. Voor het publiek zijn de kasteeltuinen weer heel aantrekkelijk na een grondige opknapbeurt en herinrichting. De tuinen zijn een lust voor het oog en regelmatig zijn er bijzondere tentoonstellingen in het kasteel en in het park. Stichting het Limburgs Landschap zet zich niet alleen in voor natuur maar ook voor cultureel erfgoed zoals o.a. kastelen, molens en boerderijen.
Aan de oostzijde van het landgoed bevindt zich het Straelensbroek. In 2011 heeft hier moerasherstel plaatsgevonden. De toplaag met meststoffen uit de landbouw werd verwijderd. De natuur reageert onmiddellijk. Het Straelensbroek ontwikkelt zich tot een kwelmoeras. Er ontstaat een rijke afwisseling van struwelen, broekbossen, zeggenmoerassen, vochtige heide en kwelveentjes.
Ook Fossa Eugeniana is in oude glorie hersteld. De Fossa Eugeniana is een in 1626 gegraven kanaal tussen de Maas en de Rijn. Het is nooit volledig afgemaakt, maar gedeelten zijn behouden gebleven. Stichting Limburgs Landschap heeft  het nu duidelijk zichtbaar gemaakt als cultuurhistorisch monument.
Bij de Walbeckerheide vindt zandwinning plaats, zodat het gebied weer natuurvriendelijker kan worden.  Het is een schakel in de keten van natuurgebieden tussen landgoed Arcen en landgoed de Hamert. We brengen ook nog een bezoek aan de Ravenvennen,  ten zuiden van Landgoed Arcen. Het gebied bestaat uit droog naald- en loofbos, broekbos en enkele tientallen vennen omringd door heide.
We zien in deze aflevering o.a. zwarte specht, boomklever, bunzing, sperwer, grote zilverreiger, havik, geelgors, korhoenders, levend barende hagedis en wespendief.

********************

13 september 2013

Natuurlijk Limburg afl. 2: Oude pastorie Beek met een groene toekomst

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal veldarcheoloog Marc Ruijters.  Hij legt uit waarom de opgravingen bij de Oude Pastorie zo belangrijk zijn.

Met de kerk van Neerbeek in het zicht en in een typisch Zuid- Limburgs landschap ligt de Oude Pastorie, de bescheiden restanten van een ooit groot monumentaal complex “de Vroenhof.” Dit bijzondere monument krijgt een nieuwe bestemming, waarbij de relatie met het omliggende landschap het uitgangspunt wordt. Archeologisch onderzoek bij de Oude Pastorie is nodig om te kijken of oude kaarten wel kloppen.
De Oude Pastorie was de centrumboerderij van een groot landbouwdomein en was al vanaf de dertiende eeuw omgracht en verdedigbaar. Een Duitse geestelijke ridderorde kreeg het complex als schenking van de heren van Valkenburg. Tot de Franse bezetting leverde de orde de pastoors aan Beek, vandaar de benaming: de Oude Pastorie. Momenteel verkeert de Oude Pastorie nog in slechte staat. Dit Rijksmonument is straks de verbinding tussen het drukke stedelijk gebied en het omliggende landschap.
Hier bevinden zich ook kleinschalige landschapselementen zoals bijvoorbeeld heggen en houtwallen. Het achterliggende landschap van de Oude Pastorie is erg aantrekkelijk en kent een grote variatie. Groen genieten dus. Het bos dat op de hogere gronden ligt is een zeer waardevol hellingbos.
Stichting het Limburgs Landschap wil samen met de gemeente Beek en Landschapspark de Graven het complex behouden en waar mogelijk restaureren. Het kan dan de startplek worden voor een wandeling of fietstocht door het aantrekkelijke achterliggende landschap. Zo blijft deze waardevolle historische plek behouden.
Tijdens graafwerkzaamheden hebben de archeologen op meerdere plekken de oude gracht teruggevonden. Als al de vondsten op ouderdom onderzocht zijn en in kaart gebracht, is er basis voor een herstelplan.
Het is ook nadrukkelijk de bedoeling dat de Oude Pastorie een soort poort tot het groene achterliggende gebied gaat worden.

We zien in deze aflevering o.a. kerkuil, groenling, huiszwaluw, das, meikever, fazant, vos, steenuil, geboorte dagpauwoog, vink en torenvalk

 ******************************

6 september 2013

Natuurlijk Limburg afl. 1: Zichtbare geschiedenis door beekherstel

Voor deze 15- delige serie van “Natuurlijk Limburg” gaan we in iedere aflevering spitten in het verleden. De mens heeft het landschap dat door de natuur is gevormd verder ingericht.
Landschap, cultuurhistorie, fauna en flora. Dat zijn de ingrediënten voor de televisieserie. “Natuurlijk Limburg”. Steeds weer gezien vanuit andere invalshoeken. In iedere aflevering is er een item, dat het door Edmond Staal bezochte gebied in een historisch kader plaatst.
In deze aflevering ontmoet Edmond Staal  archeoloog Jan Roymans.  Hij vertelt o.a. over de Romeinse de brug die is gevonden tijdens de herstelwerkzaamheden aan de Tungelroysebeek. Edmond ontmoet ook Sjra van Horne. Met hem brengen we een bezoek aan de zogenaamde Uilentoren op landgoed “de Bedelaar”. Sjra vertelt over de historie en over wetenschapper professor Dubois.

We vertrekken bij de  Sint Elisabethsmolen in Haelen. Deze molen was een watermolen op de Leubeek. In 1944 bracht de bezetter opgeslagen munitie tot ontploffing, met als resultaat deze ruïne. Stichting het Limburgs Landschap heeft meegewerkt aan het natuurontwikkelingsproject Tungelroysebeek, op initiatief van het Waterschap Peel en Maasvallei. Hierdoor kreeg de beek weer een natuurlijk profiel.
Landgoed Beijlshof kent een grote landschappelijke variatie. En ook hier is Stichting het Limburgs Landschap uw gastheer. Voor wandelaars is het landgoed op wegen en paden vrij toegankelijk. Het gebied bestaat uit loof- en naaldbossen, uit landbouwgronden en uit het dal van de Tungelroysebeek.
Bij de aanleg van het landgoed de Bedelaar had professor Dubois een natuurpark voor ogen waarin de natuur zijn gang kon gaan. Het gebied van 38 ha werd van een open heidelandschap omgevormd tot een dicht bosgebied.
We vervolgen nu de loop van de Tungelroyse beek. Hier is mooi te zien dat de beek na het natuurontwikkelingsproject weer meandert. En zo hoort dat! Er is veel afwisseling in landschapstypen in het stroomgebied van de Tungelroysebeek.  In en om de  Tungelroyse beek zijn erg veel archeologische vondsten gedaan.
Samen met Jan Roymans bezoeken we o.a. de Romeinse brug over de Tungelroysebeek en de Ellerschans. Schoolkinderen maken kennis met de Ellerschans en in de gracht wemelt het van kikkervisjes en waterinsecten. Jan Roymans legt uit waar de schans voor diende.

We zien in deze aflevering o.a.  zwarte specht, heggenmus, phegeavlinder, havik, gaai, bunzing,  spitsmuis en  buizerd.

********************

Iedere aflevering heeft een lengte van  25 minuten 

Uitzending gemist:

Kijk op: www.L1.nl/natuurlijklimburg

 ********************

   Natuurlijk Limburg 2012

15-delige tv- serie van Maurice Nijsten over het Limburgs Landschap

“Waterwandelingen”

Vanaf maandag  27 februari  a.s.  zendt L1 TV  een nieuwe 15-delige serie “Natuurlijk Limburg” uit. Ruim een jaar lang heeft programmamaker Maurice Nijsten uit Ulestraten, samen met Edmond Staal van Stichting het Limburgs Landschap veel natuurgebieden, verspreid over de hele provincie  bezocht. Van de snelstromende Zuid-Limburgse beken tot de verstilde vennen in Noord-Limburg. Water heeft door de eeuwen heen het landschap gevormd. De laatste jaren zijn door ingrepen van de Waterschappen veel recht getrokken beken weer gaan meanderen. Een maatregel om wateroverlast te voorkomen, waarvan ook de natuur en het landschap profiteren. Samen met Edmond Staal wandelen we langs rivieren, beken, stroompjes en vennen. Verspreid door de provincie maken we wandelingen door fraaie natuurgebieden, waarbij water een belangrijke rol speelt. Water, de beeldhouwer van het landschap. Landschap is meer dan natuur alleen. Natuur en cultuur gaan vaak hand in hand. Het Limburgs Landschap zet zich in voor aankoop, bescherming en beheer van natuur en de bijbehorende cultuurmonumenten. Al die aspecten zijn verweven in de televisieserie. Natuur in de eigen omgeving is voor velen ook de plek om tot rust te komen, te genieten van de seizoenen of om “een frisse neus te halen.” Genieten van de natuur in verre landen is slechts een momentopname. Natuurlijk Limburg heeft oog voor de eigen regio: het woon-en leefgebied van de Limburgers. Daarbij zijn er uiteraard ook veel mooie opnamen van dieren te zien, de belangrijke pijler waardoor de televisieserie zo hoog wordt gewaardeerd. Ook al kent de kijker de namen van al die planten en dieren niet bij een wandeling ; genieten kan toch wel.

                                                                                      *******************************

Afl. 15  Waterwandeling door Limburg.

Voor deze waterwandeling maken we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap,  een wandeling door Zuid-, Midden – en Noord- Limburg

We volgen de Geul in de omgeving van Valkenburg. De Geul heeft het afwisselende landschap hier gevormd. De Geul wordt gevoed door vele bronbeekjes. In het Ravensbos zien we veel beekjes en bronnen met bijpassende flora; watervalletjes en steile hellingen. Vanuit het Ravensbos brengt de wandeling ons terug in het fraaie Geuldal nabij Houthem. De meanderende Geul, met zijn afgekalfde oevers, zijn hier goed te zien. Staande in de Geul vertelt Edmond in zijn waadpak hoe het komt dat er in de Geul kleine eilandjes ontstaan. We wandelen nog door de Bergse heide, waar daslook goed gedijt.

We verplaatsen ons naar Midden-Limburg en volgen daar de Vullingsbeek en de Pepinusbeek. Het beekdallandschap is hier goed herkenbaar. De beken zijn veelal gegraven in oude Maasmeanders. We brengen ook een bezoek aan het Marissen, een van de nieuwe eigendommen van Stichting het Limburgs Landschap. Het Marissen bestaat uit een kleinschalige afwisseling van bos, grasland en voormalige akkers. We lopen richting Pepinusbeek. Deze beek is door het Waterschap enkele jaren geleden weer natuurvriendelijk ingericht. Er is ruimte gemaakt voor een slingerende beekloop, met spontane vegetatieontwikkeling en aangelegde amfibiepoelen. Hier kun je volop genieten van struinnatuur.

We verplaatsen ons nu naar Noord-Limburg. Het Kaldenbroek is een oude, grotendeels verlande Maasarm.  Hier liggen broekbos, aangelegde populierenbossen en vochtige graslanden. Het Kaldenbroek kent een grote afwisseling aan flora en fauna. Een goed beheer is daarbij erg belangrijk. In het Kaldenbroek ligt een zogenaamde schans. Zo’n schans, omringd door water, bevond zich vaak in ontoegankelijk gebied, waar de dorpelingen zich in tijden van strijd veilig konden terugtrekken. Edmond vervolgt de wandeling nu en gaat op weg naar kasteelboerderij Kaldenbroek. Huys Kaldenbroek heeft een rijke historie. De Lottummermolenbeek stroomt door het Kaldenbroek. Als we deze beek  verder stroomafwaarts volgen komen we bij de Siebersbeek. Deze voert water af uit het Schuitwater. Het gebied rond de gezamenlijke monding wordt beheerd als natuurgebied. Een kudde Galloways begraast het hele jaar een deel van het terrein. En bij de monding van de beek in de Maas zijn we aan het einde gekomen van onze wandeling door de provincie.

We zien in deze aflevering o.a. groene specht, hermelijn, ree, torenvalk, grote bonte specht, spitsmuis, buizerd en koninginnepage.

***********************

Afl. 14: Waterwandeling langs de Selzerbeek.

Voor de aflevering van vandaag  volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Selzerbeek. We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling.
We vertrekken bij kasteel Gen Hoes in Lemiers. Langs kasteel Gen hoes stroomt de Selzerbeek. De beek vormt hier de grens met Duitsland. Vroeger was er een brug over deze beek. Deze is in de tweede wereldoorlog gebombardeerd.  Resten ervan zijn nog goed te zien. De Selzerbeek heeft zich flink uitgesleten in het landschap. Het lijkt hier wel een wildstromende bergbeek. Een waadpak is hier dan ook geen luxe.
We wandelen nu verder langs de Selzerbeek van Lemiers richting Mamelis.
Agrarische bedrijven kunnen met een vergunning water onttrekken aan beken om bijvoorbeeld de drinkbakken voor het vee in de weilanden te vullen. De beek heeft van oudsher een voorde bij Mamelis waar verschillende veldwegen samenkomen.
De Selzerbeek meandert door het landschap. Edmond legt uit hoe het verschil van de binnenbochten en de buitenbochten goed te zien is.  We volgen de Selzerbeek en die brengt ons nu in  de richting van de abdij Sint- Benedictusberg. In de volksmond ook wel klooster Mamelis genoemd. Vlakbij de abdij kijken we hier in het Selzerbeekdal. Aan de paadjes zien we dat er veel wordt gewandeld. Geen slechte keuze overigens!
Beken moeten weer meanderen en dat is niet alleen fraai voor het landschap, maar zodoende wordt ook de capaciteit vergroot. Er kunnen dan grotere hoeveelheden neerslag worden opgevangen. We zien vlakbij Nijswiller een waterbekken. Dat zorgt ervoor dat bij veel regen het water wordt opgevangen en het dorp niet overstroomt. Sinds 2011 heeft het Limburgs Landschap eigendommen in het Platte Bosch. Het betreft een klein, zeer soortenrijk reservaat, veroorzaakt door de grote variatie in bodemtypen, de ligging op een warme zuidhelling en het vroeger landbouwgebruik.
Als we verder wandelen langs de Selzerbeek komen we bij Wittem. Kasteel Wittem stamt al uit de 12e eeuw. Vlakbij kasteel Wittem ligt de Wittemermolen. De watermolen werd fraai gerestaureerd en is weer een voorbeeld van een uniek stuk cultuurhistorie.Ten zuiden van Gulpen mondt de Selzerbeek uit in de Geul

We zien in deze aflevering o.a. sabelsprinkhaan, grote gele kwikstaart, bunzing, wezel, vos, huiszwaluw, egel en roek.

Afl. 13: Maascorridor midden in de stad.

Voor deze waterwandeling lopen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, langs de Maas. We maken een groene “stadswandeling” in de omgeving van Venlo. We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling.
We vertrekken in Steyl. Nadat we met de veerpont de Maas zijn overgestoken arriveren we bij het natuurgebied Berckterveld van Stichting het Limburgs Landschap.  Het Berckterveld is genoemd naar kasteel de Berckt, ten noorden van Baarlo.  Met het project “Maascorridor” is inmiddels op vele plaatsen langs de Maas natuur gerealiseerd. Een gevarieerd landschap van ruigte, struiken en bomen is hier ontstaan. Wandelen in de Maascorridor is groen genieten. Een ander afwisselend rivieroeverreservaat is de Romeinenweerd. In korte tijd groeide het uit tot een prachtig en soortenrijk natuurgebied. De Romeinenweerd is bijzonder rijk aan vogels. We wandelen verder en arriveren bij de Tangkoel, ook in eigendom en beheer bij Stichting het Limburgs Landschap. De Tangkoel bestaat uit een plas, omringd door Elzenbroekbos. Een binnendijkse uitloper van het Rivierpark Baarlo- Blerick. Het elzenbroekbos rond de Tangkoel is nog steeds goed ontwikkeld en plaatselijk bijzonder nat. Aan de zuidzijde van de Tangkoel stroomt de Springbeek. Deze beek stroomt langs een oude watermolen, deze stamt uit 1440, maar is nu niet meer in gebruik als molen. We volgen de Springbeek. Deze beek is over te steken via stapstenen. In de Romeinenweerd komt de Springbeek uit in de Maas.
We gaan nu weer naar de andere kant van de Maas en komen bij Tegelen. Hier ligt het Maasveld. Dit gebied is in het jaar 2000 in beheer gekomen bij Stichting het Limburgs Landschap. De laatste jaren is het Maasveld licht verruigd. Het is voor de inwoners van Tegelen  een heerlijk wandelgebied om eens lekker in rond te struinen. De riviernatuur wordt dan ook druk bezocht. Nagenoeg het hele jaar loopt er een kudde Galloways.
We lopen verder door dit rivierenpark en arriveren in Steyl.  De wandeling is bijna ten einde. Met haar kloostergebouwen, prachtige kloostertuinen en haar ligging aan de Maas ademt Steyl een bijzondere sfeer uit. We brengen nog even een kort bezoek aan het missiemuseum. Missionarissen brachten uit alle windstreken opgezette dieren en voorwerpen mee naar Steyl. Al met al een indrukwekkende collectie.

We zien in deze aflevering o.a. patrijs, torenvalk, kleine karekiet, blauwborst, fuut, kwak, bever, kruisspin en putter.

*******************

Afl. 12: Waterwandeling langs de Jeker

Voor de aflevering van vandaag  volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Jeker. We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling.

We volgen de Jeker vanaf de grens in Kanne tot aan de monding in de Maas. De graslanden langs de meanderende Jeker maken deel uit van natuurgebied rond kasteel Neercanne. Het Kasteel Neercanne is het enige uit mergel opgetrokken terrassenkasteel dat Nederland rijk is. Op de terrassen liggen formele tuin, hoogstamboomgarden en een kleine wijngaard.
Het Cannerbos ligt deels op kalkrijke bodem en deels op voedselarm zand. In de Cannerberg bevinden zich een aantal oude gangenstelsels, samen zo’n 90 km.  We noemen het grotten, maar eigenlijk zijn het groeves. Hier werd mergel gewonnen.
In de beide wereldoorlogen werd er veel gekapt in het Cannerbos. Het Limburgs Landschap is kort na de tweede wereldoorlog begonnen met heraanplant. Het bos is rijk aan zoogdieren.  In de weilanden tegenover het kasteel zien we afgekalfde oevers en een meanderende Jeker. Onze wandeling in de richting van Maastricht door het Jekerdal is ook landschappelijk gezien een aanrader. Bij Lombok lagen vroeger 3 watermolens. Nu is er slechts nog een te zien. Bij Lombok is ook een zijtak voor de Jeker gemaakt, waardoor vissen gemakkelijk de molen kunnen passeren.
Tijdens de wandeling zien we ook Nederlands oudste wijndomein: de Apostelhoeve.
We volgen de loop van de Jeker en arriveren nu in het Stadspark Maastricht. Het park bestaat uit een aantal deelparken. Hier in het park bij de Zwarte Sluis splitst de Jeker zich in twee takken. De noordelijke tak loopt door de stad en noemen we de Stadsjeker.  We zien o.a. de Bisschopsmolen. Deze prachtige watermolen is nog intact. Het is een graanmolen en het meel wordt geleverd aan de ernaast gelegen bakkerij.
De zuidelijke tak van de Jeker loopt door het park. Veel fraaie oude bomen maken dit deel van het stadspark tot een echt wandelpark. We zien vervolgens de Leeuwenmolen, ook wel de molen van Clemens genoemd. Deze molen had oorspronkelijk twee waterraderen en was de grootste graanmolen bij de Jeker. De molenstuw is passeerbaar gemaakt voor vissen door de aanleg van een vistrap. Bij de Helpoort komen de twee takken van de Jeker weer samen en monden even later uit in de Maas. Het einde van een boeiende waterwandeling.

We zien in deze aflevering o.a. das, buizerd, zwarte specht, torenvalk, zwarte roodstaart, blauwe reiger, waterhoen en zanglijster.

***********************

Afl. 11:  Waterwandeling langs de Niers

Voor deze waterwandeling volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Niers in Noord- Limburg. We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling.

In de omgeving van de Niers zijn de Gennepse hei, de Looierheide en Zeldersche Driessen fraaie natuurgebieden.
De Gennepse hei bestaat voor het grootste deel uit zomereikenbos. In de noordoost hoek ligt de Zeven Morgensiep, een fraai ven dat door boskap enkele jaren geleden weer geheel in de zon ligt. Dit is gunstig voor de oevervegetatie. De struiklaag van de Gennepse hei is zeer gevarieerd met soorten als vlier, lijsterbes, Amerikaanse vogelkers en sporkenhout.
De Looierheide is een mooi en afwisselend bos- en heidegebied met rivierduinen, vennen, verspreid liggende weilandjes en veel plantensoorten. Lang geleden graasden hier grote schaapskuddes. Het ontstaan van de rivierduinen en vennen op de Looierheide is te danken aan de ijstijden. Grote zandverstuivingen vormden niet alleen duinen, maar ook laagtes, waarin later regenwater bleef staan.
Niet alleen wandelen langs en soms in het water, maar Edmond legt vandaag ook een gedeelte van de tocht af in een kano. Een kanotocht over de Niers is echt genieten. Niet alleen van een prachtig landschap maar ook van de rust in deze omgeving.
Het dal van de Niers kent veel afwisseling. De Niers stroomt door Gennep. We zien hier ook heggen en bosjes in het landschap. Om Gennep te beschermen tegen hoog water zijn er kademuren aangelegd en een dijk. Deze wordt begraasd door een kudde schapen.
We gaan nu verder stroomafwaarts in de richting van de monding van de Niers. Edmond geeft ons uitleg over de geschiedenis van het Genneperhuis. Tussen het Genneperhuis en de Milsbeek mondt de Niers uit in de Maas.

We zien in deze aflevering o.a. kievit, kleine karekiet, meerkoet, ree, vos, geelgerande waterkever, citroenvlinder en torenvalk.

**************************

Afl. 10: Waterwandeling langs de Zieversbeek

Voor deze waterwandeling volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Zieversbeek in Zuid-  Limburg. We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling.
We vertrekken bij het  gehucht Wolfhaag in de gemeente Vaals in Zuid- Limburg. Een omgeving met veel fraaie natuur . Het natuurgebied bestaat uit een reeks bossen tussen Epen en het drielandenpunt bij Vaals. Er zijn hier verschillende bronbeekjes. Houtwallen in een glooiend landschap, fraaie landschapselementen die hier thuishoren. We kijken ook rond in het Vijlenerbos. Een wandeling in dit gebied is natuurlijk groen genieten. De uitgestrekte hellingbossen in de buurt van Vijlen en Vaals zijn gekenmerkt door steile hellingen met hoogteverschillen tot wel 100 meter.

Bij kasteel Vaalsbroek bevindt zich ook de Vaalsbroekermolen, aangedreven door water uit een molenvijver. En die wordt gevoed door bronnen die deel uit maken van de Zieversbeek. We volgen de Zieversbeek en arriveren nu tussen Holset en Vaals bij de Frankenhofmolen., ook wel Volmolen genoemd. De Frankenhofmolen ligt in een van oorsprong kletsnat broekgebied vol bronnen. Al vanaf de 14^e eeuw was dit gebied bekend als de Weijer, vanwege de aanwezigheid van vijvers. Vanaf 1736 doet gedurende anderhalve eeuw de textielindustrie zijn intrede in het pand.  De textielindustrie in de molen overleefde twee branden; na beide branden werd het complex opnieuw opgebouwd. In 1905 kwam er een einde aan de textielindustrie in de volmolen. Er kwam een graanwatermolen. Vanaf 1950 verloor het gebouw zijn molenfunctie.  Sinds 2008 heeft de Stichting Limburgs Landschap dit cultureel erfgoed in eigendom. Na ruim 4 jaar restauratie wordt de allure van de Frankenhofmolen steeds beter zichtbaar. Bij aanvang van de restauratie zorgde eerst stutwerk om verder verval te voorkomen. Een nieuw dak was een belangrijk begin van de herstelwerkzaamheden gevolgd door restauratie van de keldergewelven en het molenwerk.

Niet alleen de Frankenhofmolen kwam in bezit van Stichting het Limburgs Landschap. Ook de omliggende vochtige graslanden en een hoogstamboomgaard werden eigendom. De oppervlakte bedraagt 8 ha.

En bij dit Rijksmonument eindigt onze wandeling langs de Zieversbeek.

We zien in deze aflevering o.a. eekhoorn, havik, koekoek, vos, kleine bonte specht, ree, wespendief, boomklever, koekoek, egel en grote gele kwikstaart.

**********************

Afl. 9- Cultuurhistorie vol natuur

Voor deze waterwandeling volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, het Geldersch Nierskanaal vanuit het Duitse Geldern tot aan de monding in de Maas. Het Gelderns Nierskanaal voert water uit Duitse landbouwgebieden af naar de Maas.

In 2011 werd er in het Straelensbroek het Straelens Schuitwater hersteld. Een fraai voorbeeld van een natuurherstelproject door het Limburgs Landschap. Het Straelens Schuitwater behoorde vroeger tot de Fossa Eugeniana. Dit was een kanaal dat men in de 17^e eeuw heeft gegraven, maar nooit volledig is afgemaakt. Gedeelten ervan zijn nog goed herkenbaar bij Fort Hazepoot. Het fort lag aan beide zijden van de Fossa Eugeniana. Het was één van de 24 forten die de Spanjaarden hadden gepland als verdedigingswerk langs het kanaal.  Vermeste graslanden werden afgegraven. Na het afgraven van de vermeste graslanden zag het Straelens Schuitwater er kaal uit, maar plantengroei en ondiep water zorgen al gauw voor een gevarieerd natuurherstel.

Het Gelderns Nierskanaal is een water met één van de hoogste natuurwaarden van het Maasterras. Een wandelroute boven langs het kanaal geeft een goede indruk van het fraaie natuurgebied van Stichting het Limburgs Landschap. Steile wanden, stroomversnellingen en afgesneden meanders. Alle komen voor in de laatste kilometers op Nederlands grondgebied. Vanaf het wandelpad kunnen we in de diepte kijken naar een kanaal dat zich heeft omgevormd tot een natuurlijk ogende  beek.
Waterschap Peel en Maasvallei heeft  opdracht gegeven om de kwaliteit van het water van het Gelderns Nierskanaal te onderzoeken. Natuurlijk een mooi onderwerp voor deze aflevering van “Natuurlijk Limburg.”Bij het onderzoek wordt gebruik gemaakt van elektrisch vissen. Het water wordt onder stroom gezet waardoor de vissen worden verdoofd en hun oriëntatie kwijt raken.  Bij gebruik van grote netten zou de huid beschadigd raken en kunnen vissen infecties krijgen en dat wordt nu voorkomen. Elektrisch vissen is de diervriendelijkste methode voor het onderzoek. Alle vangstgegevens worden nauwkeurig genoteerd. Er wordt nauwlettend in de gaten gehouden wat de chemische en ecologische toestand van het water is. Dat onderzoek geeft een duidelijk beeld over de ecologische toestand van het water. Hier worden Europese kaderrichtlijnen gehanteerd waar lidstaten zich aan moeten houden.
Een belangrijk gegeven voor Stichting het Limburgs Landschap is de bevestiging dat het Gelderns Nierskanaal hoge natuurwaarde heeft.

We zien in deze aflevering o.a. bosuil, bunzing, grauwe vliegenvanger, kleine karekiet, reegeit, vos, ijsvogel, blankvoorn, kleine modderkruiper, rivierdonderpad en winde.

Afl. 8 Water beeldhouwt het landschap.

Voor deze waterwandeling lopen we, samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, in Zuid- Limburg in Margraten en omgeving.

We starten bij de kerk in Gronsveld en lopen naar het Savelsbos, een mooi hellingbos. Vanuit de lucht is mooi te zien hoe kleurrijk dit bos is.  We komen langs de Riesenberg, een verbastering van Wiegersberg waar, naar men zegt, voor de komst van Napoleon wijn werd verbouwd. Kenmerkend voor het Savelsbos zijn grubben. Dit zijn steile droogdalen, ontstaan door de uitschurende werking van water. Grubben zijn belangrijk als natuurlijke geleiders voor de afvoer van regenwater. 
We passeren een veldkruis, een typisch element in het landschap, meestal geplaatst om te herinneren aan een bijzondere gebeurtenis. In een aangrenzende  weiland is een poel aangelegd. Voor koeien een drinkplaats en een voortplantingsplas voor amfibieën.
We passeren ook een regenwaterbuffer. Deze hebben een belangrijke functie in het voorkomen van wateroverlast. De buffers vangen het afstromende water tijdelijk op en lozen het vervolgens weer via een uitstroomvoorziening. Zo wordt wateroverlast onderaan de helling voorkomen. We komen bij deze wandeling verschillende waterbuffers tegen.   Een mooi geologisch monument dat we bezoeken is de grindgroeve Oreberg, een voormalige grindgroeve waar grote brokstukken natuurlijk beton liggen. We lopen verder en komen bij het kerkhof in Margraten, een herdenkingsplaats waar we niet aan voorbij kunnen en mogen gaan.
We steken de rijksweg over en komen bij de Schiepersberg, een hellingbos met  waardevolle kalkgraslanden. Dan komen we bij de  Julianagroeve, ook een bezit van het  Stichting het Limburgs Landschap. Het is een open mergelgroeve met een enkele tientallen meters hoge wand. In de groeve liggen enkele amfibieënpoelen. De afwisseling van mergelwanden, poelen en grazige vegetaties staan hier in de Julianagroeve  garant voor een waardevolle natuur. Dan lopen we naar het Klinkenbergbos. Een klein gemengd bos met hooilanden. Hier zijn ook weer poelen aangelegd voor amfibieën.  We steken in Cadier en Keer de rijksweg over en lopen naar groeve Blankenberg , ook wel "de Wolfskop" genoemd. Het is een geologisch monument vanwege een zeer dikke vuursteenlaag die in het verleden hier ontgonnen werd.

We zien in deze aflevering o.a. das, ransuil, hermelijn, havik, geelgerande waterkever, boomklever, bunzing, hazelworm, torenvalk en buizerd.

********************

Afl. 7 Water, fundament voor het landschap.

Voor deze waterwandeling volgen we, samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Molenbeek van Lottum, die door de oude Maasmeander van het Kaldenbroek stroomt. Het Kaldenbroek van Stichting het Limburgs Landschap is zeer afwisselend. Hier liggen broekbossen, droge loof- en naaldbossen, vochtige graslanden en populierenbossen.

We zien in deze aflevering niet alleen mooie natuur, maar ook cultuurhistorie staat centraal bij deze wandeling.

We starten even ten noord- westen van Grubbenvorst en wandelen langs akkers en weilanden. Heggen zijn fraaie landschapselementen en verbindingswegen voor plant en dier.

We komen bij de visvijver, die grenst aan het Kaldenbroek. We wandelen verder en kijken nog even rond in een droger gedeelte en wel in het berkenbroekbos. De bodem van het berkenbroek wordt bijna geheel bedekt door veenmossen met daarin enkele zeggensoorten. Als we over het bospad lopen zien we in de verte al  Huys Kaldenbroek liggen.  De graslanden rondom de kasteelboerderij zijn bijna allemaal in bezit bij Stichting het Limburgs Landschap.  Enkele graslanden langs de beken zijn afgeplagd, waardoor de flora  van niet voedselrijke graslanden weer kans krijgt om te groeien.  De hulp van vrijwilligers is niet meer weg te denken bij Stichting het Limburgs Landschap. Ook hier in het Kaldenbroek steken ze regelmatig de handen uit de mouwen bij het hooilandbeheer. En dat is erg gunstig voor de flora. Het Kaldenbroek kent een grote afwisseling van flora en fauna. Een goed beheer is daarbij erg belangrijk.

In het Kaldenbroek ligt een zogenaamde schans. Zo’n schans, omringd door water, bevond zich vaak in ontoegankelijk gebied, waar de dorpelingen zich in tijden van strijd veilig konden terugtrekken. Edmond vervolgt de wandeling nu en gaat op weg naar kasteelboerderij Kaldenbroek. Huys Kaldenbroek heeft een rijke historie. De huidige kasteelboerderij stamt waarschijnlijk deels al uit de 16^e eeuw.  Restanten van de ridderzaal bij kasteelboerderij Kaldenbroek zijn nog te zien.
We lopen weer verder en komen bij de Houthuizermolen. Deze molen werd in 2009 weer herbouwd en is nu een mooi element in het landschap. Het gebied rond de molen en de beek wordt als natuurgebied beheerd. Een kudde galloways begraast er het hele jaar door een deel van het terrein. We volgen de beek, die nu Siebersbeek heet, tot aan de monding in de Maas.

We zien in deze aflevering o.a. meikever, groenling, buizerd, koninginnepage, icarusblauwtje, kleine karekiet, bunzing, kerkuil en vele naderen.

***************

Afl. 6  Variatie door stromend water.

Voor deze waterwandeling lopen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap,  langs de Geul, over het plateau  van Schimmert en door het  Ravensbosch

We vertrekken bij de Geulhemmermolen in Houthem- Valkenburg. Het huidige molengebouw en woonhuis stammen uit 1768. De molen is nog steeds intact, maar niet meer in gebruik om te malen.  Het schoepenrat wordt aangedreven door het Geulwater dat door de molentak stroomt. Heggen zijn karakteristiek in dit landschap. Het zijn landschapselementen waarin allerlei zangvogels broeden. We vervolgen onze wandeling vanuit het Geuldal en passeren in Houthem/ Valkenburg het kerkje van het voormalige Montfortanenklooster. Een kerkje met een rijke historie en dus een cultuurhistorisch interessant gebouw.
We lopen verder, onder het viaduct van de autoweg door en komen bij een prachtige oude waterbuffer,  de Kluis, die in het landschap is ingebed. Deze buffer is door het waterschap aangelegd om het regenwater op te vangen en overstromingen in het dal te voorkomen.
We komen bij een mooi landgoed, en  bezoeken een kluisje waar Gerlachus ooit kwam bidden. We gaan verder door het kloosterbos, een mooi hellingbos. Via veldwegen brengt de wandeling ons nu naar het plateau van Schimmert. Via het plateau, waar we nog een mooi veldkruis zien, lopen we naar het Ravensbos.
Beekjes en bronnen met bijpassende flora; watervalletjes en steile hellingen. Het is allemaal te zien in het Ravensbos. En, wandelend geniet je het meest. Vanuit het Ravensbos brengt de wandeling ons terug in het fraaie Geuldal nabij Houthem.En natuurlijk brengen we nu een bezoek aan het fraaie natuurgebied Ingendael, beheerd door Stichting het Limburgs Landschap. De wisselende waterstanden zorgen voor de nodige variatie in het natuurontwikkelingsgebied. Gunstig voor planten en dieren. In Ingendael is het bekende hotel Chateau Sint Gerlach goed te zien. We struinen door Ingendael en lopen richting Geul. De meanderende Geul, met zijn afgekalfde oevers, zijn hier goed te zien. Staande in de Geul vertelt Edmond in zijn waadpak hoe het komt dat er in de Geul kleine eilandjes ontstaan. Via de Bergse heide komen we weer aan bij de Geulhemmermolen, het vertrekpunt van onze wandeling.

We zien in deze aflevering o.a. zwarte roodstaart, bunzing, torenvalk, patrijs, vos, klein vliegend hert, ree, ijsvogel et cetera.

*********************

Aflevering 5:Waterwandeling in Pepijnsland

Voor deze waterwandeling volgen we, samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Pepinusbeek. We zien niet alleen mooie natuur, maar ook cultuurhistorie staat centraal bij deze wandeling.

We starten in Pey Echt bij de oude grenspaal, die dateert uit het midden van de 15^e eeuw. We wandelen door het Pepijnsland. Veel namen in dit gebied zijn afgeleid van Pepijn. Pepijn van Herstal was een Frankische hofmeier die, naar men zegt, in de 8^e eeuw in deze contreien rondzwierf.
We passeren de Vulensbeek een laaglandbeek die ‘s zomers regelmatig droogvalt. De oevers worden door het waterschap natuurvriendelijk beheerd, waardoor er een gevarieerde kruidachtige begroeiing ontstaat.
We vervolgen de wandeling en die brengt ons voor een gedeelte over een asfaltweg met aan weerszijden fraaie bomen. We zien natuurvriendelijk beheerde akkers die met hun akkerkruiden een lust voor het oog zijn.
We brengen een bezoek aan het Kranenbroekerven. Doordat het Waterschap het ven, dat volledig verland en verdroogd was,  eind vorige eeuw heeft uitgebaggerd is de natuur weer langzaam teruggekeerd  in de vorm van water- en oevervegetatie, kikkers, padden en libellen.
We komen in het Marissen, een kleinschalige afwisseling van naald- en loofbos, grasland en voormalige akkers. Het Marissen is een van de nieuwe eigendommen van Stichting het Limburgs Landschap. Door het kappen van naaldbomen  krijgen loofbomen weer de kans om te groeien. En dan vervolgen we onze waterwandeling hier in Midden-Limburg op weg naar de Pepinusbeek. Deze beek is door het Waterschap enkele jaren geleden weer natuurvriendelijk ingericht. Er is ruimte gemaakt voor een slingerende beekloop, met spontane vegetatieontwikkeling en aangelegde amfibiepoelen. Nadat we hebben kunnen genieten van struinnatuur komen we aan bij Trappistenabdij Lilbosch, een mooi monument dat een bezoekje meer dan  waard is.
Al wandelend ontdek je het meeste, tenminste als je er oog voor hebt. Zo zien we ook een poel, die door het Waterschap is aangelegd, en gevoed wordt door kwelwater.

We komen weer terug in Pey- Echt, het vertrekpunt van onze wandeling.

We zien in deze aflevering o.a. huiszwaluwen, sabelsprinkhaan, groene kikker, meerkoet, sperwer, grote bonte specht, torenvalk, buizerd en nog veel meer.

*******************

Aflevering 4:  Verstild water

Voor deze waterwandeling lopen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap,  door o.a. natuurgebied Vreewater en de Ravenvennen.

We starten bij het pannenkoekenhuis Jagersrust.  Na een korte wandeling door een bos gaat de weg over een beek. Dit gebied, het Vreewater, was vroeger akkerland . Het Vreewater bestaat nu  vooral uit graslanden en houtwallen. Door het afgraven van de voedselrijke toplaag tot aan de kleilaag zijn er poelen ontstaan , die in de zomer droogvallen.  Dat is ideaal leefgebied voor amfibieen. De zeldzame boomkikker is hier in 2008 geherintroduceerd en hij gedijt er goed.

Als we verder wandelen komen we bij een grote visvijver. Hier is  goed  te zien dat dit een oude Maasmeander is. We lopen door een heidegebied met een venpoel.  Het wandelpad loopt vervolgens door de Ravenvennen.  De Ravenvennen bestaat uit droog naald- en loofbos, broekbos en enkele tientallen vennen.  We zien niet alleen mooie  natuur, maar ook cultuurhistorie  staat centraal bij deze wandeling. De Ravenvennen, in bezit bij Stichting het Limburgs Landschap,  bestaat uit ruim 450 hectare en er zijn veel mogelijkheden om er te genieten van de natuur. En zoals altijd geldt: wandelend zie je het meest.

Als we doorlopen  zien we de Wittenberg , een van de hoogste paraboolduinen in het Maasduinengebied. Vanaf de top van de Wittenberg heeft u een prachtig uitzicht over het grootse vennencomplex.  Door het wegwaaien van het zand zijn aan de voet van dit duin vennen en moerassen ontstaan. Door de ondoordringbare leemlaag staat dit water niet in contact met het grondwater en is het geheel afhankelijk van neerslag.

De vennen liggen vrijwel allemaal omsloten door bos. Door het kappen van bos is de laatste jaren meer ruimte gemaakt voor de vennen en omliggende heide.  Akkers en weilanden in het gebied waren ooit vennen die zijn dichtgegooid met zand van de stuifduinen. Door de bovenlaag van de akkers af te plaggen is een aantal van deze vennen in ere hersteld.  De vennen liggen vrijwel allemaal omsloten door bos. Grotenedeels is dit naaldbos, af en toe liggen er percelen eiken- berkenbos.  Verspreid liggende akkers en graslanden zorgen voor nog meer afwisseling.

 We zien in deze aflevering o.a. boomklever, havik, ree, das, boomkikker, hazelworm, alpenwatersalamander, levendbarende hagedis, torenvalk, dagpauwoog en nog vele anderen.

 ********************************

 Aflevering 3: Waterwandeling langs de Vlootbeek

Voor deze waterwandeling volgen we , samen met Edmond Staal medewerker bij Stichting het Limburgs landschap, de Vlootbeek in Midden Limburg. We zien niet alleen mooie natuur, maar ook cultuurhistorie staat centraal bij deze wandeling.

We vertrekken net over de grens bij Posterholt, in het Duitse Varst. We lopen door het bosgebied en arriveren bij graslanden, die tot voor kort intensief agrarisch gebruikt werden. Er vindt nu door het Limburgs Landschap een verschralingsbeheer plaats. We lopen verder en arriveren bij landgoed Aerwinckel, gelegen aan de rand van het kerkdorp Posterholt. Beeldbepalend zijn de 100 tot 150 jaar oude beuken, eiken en esdoorns. Er broeden in dit bosgebied een groot aantal vogels. Het huidige neogotische kasteel Aerwinckel werd in 1854 ontworpen door de bekende Roermondse bouwmeester Pierre Cuypers.

Om dieren in hun natuurlijk gedrag te kunnen observeren maken we gebruik van een schuiltent. We lopen ook door het Munningsbos, een voormalig landgoedbos. De Vlootbeek stroomt hier door een duinencomplex. De vegetatie bestaat uit drogere naaldbossen, vochtige eikenbossen, enkele elzenbroekbossen en enkele natte graslanden langs de beek.
Naast een aantal gebiedjes rond het Munningsbos beheert de Stichting Limburgs Landschap ook het verder stroomafwaarts gelegen landgoed Rozendaal. Hier is het doel door geeigende natuurontwikkelingsprojecten dit gebied weer aantrekkelijk te maken voor hervestiging van de boomkikker vanuit de kernpopulatie in De Doort. Typisch voor het dal van de Vlootbeek is de rust in combinatie met een visueel aantrekkelijk landschap. Tijdens tochten door dit gebied kunnen de voor het cultuurlandschap karakteristieke vogels als de boompieper, grasmus, geelgors, de boomleeuwerik en af en toe de roodborsttapuit worden aangetroffen

Enkele jaren geleden heeft het waterschap de Vlootbeek weer laten meanderen. Er ontstaat zo een gevarieerd beekdallandschap. Soms nemen we een waterwandeling erg letterlijk. Een waadpak is dan nodig om het leven in en rond het water te bekijken en in beeld te brengen. Edmond laat ons zien dat ten behoeve van zoogdieren onder de bruggen een loopplank is gemaakt, zodat ook deze dieren veilig aan de andere kant kunnen komen.

Onze wandeling gaat nu naar landgoed Rozendaal, eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. De Vlootbeek loopt hier dwars doorheen. Vlakbij het landgoed ligt het Reigersbroek. Ooit was dit een moerassig gebied, maar het werd ten behoeve van de landbouw geheel ontgonnen. Door natuurherstelprojecten van het Limburgs Landschap wordt het gebied natter en dus soortenrijker. Geleidelijk aan krijgt het gebied een natuurlijker uiterlijk.

De wandeling brengt ons nu door de Linnerweerd, ook in eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. De Linnerweerd vormt het mondingsgebied van de Vlootbeek.

We zien in deze aflevering o.a. vos, kleine bonte specht, huiszwaluw, koekoek, heggenmus, bosuil, kleine karekiet, boomkikker en groene specht.

*********************